توصيفي مختصر از حوزه علميه92/05/21

http://h-bushehri.ir/images/zaman0mohammadrezapoor/url.JPG

 

 

حوزهٔ علمیه نامی است که به مراکز آموزشی و پژوهشی دینی در جهان اسلام و به ویژه در میان شیعیان داده می‌شود. نخستین حوزه علمیه ویژه شیعیان در سدهٔ چهارم قمری در شهر نجف عراق در کنار حرم علی بن ابی‌طالب (امام اول شیعیان) توسط شیخ طوسی برپا شد. اکنون مهم‌ترین حوزه‌های علمیه شیعه در شهرهای قم، نجف و مشهد قرار دارند.

هم اکنون حوزه‌های علمیه موجود در ایران، تحت مدیریت مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه اداره می‌شود. این مرکز زیر نظر جمعی به انتخاب جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، به نام شورای عالی حوزه‌های علمیه اداره می‌شود.

مدیر حوزه علمیه قم، با تصویب اعضای شورای عالی حوزه انتخاب می‌شود و همچنین سیاست‌های کلی و بنیادین حوزه نیز علاوه بر تایید این شورا، بیش‌تر با نظر مقام معظم رهبری اعمال می‌شود. مدیر کنونی حوزه هاي  علميه سراسر كشور  حضرت آيت الله سید هاشم حسینی بوشهری مي باشد.

مرکز مدیریت حوزه علمیه قم دربرگیرندهٔ بیش از ده معاونت از جمله آموزش، پژوهش، تبلیغ، تهذیب، امور مدارس، آمار و بررسی است. معاونت امار و بررسی مرکز مدیریت، سرویس اطلاعاتی حوزه‌است و با طلابی که از آن چه «موازین طلبگی» عنوان شده فراتر روند به شدت برخورد می‌کند.

حوزه علمیه قم دارای مراکز تخصصی از جمله تفسیر، نهج البلاغه، تبلیغ، کلام، فلسفه و علوم حدیث می‌باشد و دفتری نیز به نام «دفتر امور مراکز تخصصی» جهت هماهنگی بیشتر رشته‌های تخصصی در امر مدیریت و برنامه‌های آموزشی ایجاد شده‌است. رشته‌های تخصصی از سال ۸۲ تا ۸۴ رشد چشمگیری داشت به طوری که در مدت سه سال ۵ مرکز تخصصی اضافه شد و بسیاری از برنامه‌های درسی و آئین‌نامه‌های آموزشی طی این سه سال بازنگری اساسی شد.

هرسال در ماه اسفند یا فروردین، ثبت نام در آزمون ورودی حوزه، انجام می‌شود. بعد از گرفتن آزمون، توزیع قبول شدگان براساس محل‌های مورد نظر برای تحصیل انجام می‌شود و بعد از این، قبول شدگان برای تحصیل در قم، برای انجام مصاحبه، به مرکز مدیریت فراخوانده می‌شوند و کسانی که برای شهرستان‌ها قبول شده‌اند به حوزه‌های شهرستان. برای کسانی که بعد از گرفتن مدرک از دانشگاه بخواهند به حوزه بروند، هیچ گونه آزمونی در نظر گرفته نشده و برای پذیرش فقط مصاحبه می‌کنند.در گذشته چنین بود ولی امروزه دانشجویان هم برای مشخص شدن وضعیت هوشی و علمی مورد ازمون و مصاحبه قرار می گیرند


ورودی‌های فوق دیپلم به بالا، در مدرسه معصومیه قم مشغول به تحصیل می‌شوند. مدارس موجود در قم، جمعا حدود ۲۵ مدرسه‌است که نصف ان مربوط به طلاب دیپلمه و نصف دیگر مدارس سیکل هستند.

برنامه درسی مدارس سیکل با مدارس دیپلم تفاوت اندکی دارد. سیستم آموزشی همه حوزه‌های ایران، کاملاً یکی است.

نظام سنتی: تا قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، حوزه‌های علمیه بر پایهٔ همکاری متقابل استاد و شاگرد اداره می‌شد و نظام آموزشی واحد و نظام‌مندی نداشتند.

نظام جدید: بعد از انقلاب، حوزه‌ها به تابعیت شورای عالی حوزه‌های علمیه و مدیریت «مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه» تحت شورای عالی حوزه‌ها درآمدند. به دنبال آن ساختارهای سنتی در برخی از بخش‌ها فرو ریخت و حوزه‌های علمیه ساختار جدیدی یافتند.

در میان شیعیان تحصیل علوم دینی میان زنان به صورت منفرد و پراکنده بود. از حدود چهار دهه پیش، مراکز تحصیلی علوم دینی زنان به شکل سامان‏‌یافته به تعداد کمی وجود داشت. شورای عالی حوزه علمیه قم در اسفند ۱۳۷۵ مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران را تأسیس کرد تا «با مدیریت واحد، مدارس علمیهٔ خواهران را سازماندهی، هدایت و نظارت کند». مدیر «حوزه‌های علمیه خواهران کشور»، یک مرد روحانی به نام محمودرضا جمشیدی است.

رشته‌های درسی رایج در این مراکز در درجه اول فقه، اصول فقه، ادبیات عرب و در کنار آنها کلام، حدیث، رجال، تفسیر، تاریخ اسلام، منطق، فلسفه و به ندرت اخلاق، عرفان، طب، ریاضیات و نجوم می‌باشد. دانش‌آموختگان این مراکز روحانی و شاغلین به تحصیل طلبه نامیده می‌شوند. این طلاب پس از گذراندن دوره مقدماتی و سپس دوره آموزشی سطح به درس خارج وارد می‌شوند و درصورت تکمیل آن مجتهد می‌شوند. مجتهدین تراز اول که مورد رجوع شیعیان برای شناخت احکام شرعی باشند مرجع تقلید نام دارند. این مراجع علاوه بر ارائه احکام شرعی به پرورش طلاب در دروس عالی خارج می‌پردازند.
مهم‌ترین کتب درسی حوزه شامل شرح لمعه دمشقیه، اصول فقه، فرائدالاصول (رسائل)، مکاسب و کفایةالاصول می‌باشد.

 

 

 

 

 

Please publish modules in offcanvas position.