«رُوِيَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِب(ع) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ لِلَّهِ لَمْ يُصِبْ مِنْهُ بَاباً إِلَّا ازْدَادَ فِي نَفْسِهِ ذُلًّا وَ فِي النَّاسِ تَوَاضُعاً وَ لِلَّهِ خَوْفاًوَ فِي الدِّينِ اجْتِهَاداً وَ ذَلِكَ الَّذِي يَنْتَفِعُ بِالْعِلْمِ فَلْيَتَعَلَّمْهُ»[1]طبق این حدیث شریف«من طَلَبَ الْعِلْمَ لِلَّهِ» یک طلبه لازم است جهت موفقیت در امر طلبگی و رسیدن به مقامات عالیه منشور و اصولی را رعایت کند:
الف) «لَمْ يُصِبْ مِنْهُ بَاباً إِلَّا ازْدَادَ فِي نَفْسِهِ ذُلًّا»: طلبه به جای اینکه حالت تبختر، تفرعن، خودبزرگ بینی و عجب پیدا کند مثل درختی که شاخه های پرثمر خود را رو به زمین سوق میدهد، باید در خود احساس کوچکی بکند. طلبهی محصل که برای رضای خدا دنبال علم هست، درمقابل هر علم و دانشی و انتقال از بابی به باب دیگر خود را ناچیز و نیازمند ببیند. فرهنگ دینی ما میگوید: «اطلبوا العلم من المهد الى اللحد»[2]برادران وخواهران طلبه؛ اساسآً حوزه علمیه فارغ التحصیل ندارد و این یعنی اینکه طلبه نباید با یاد گرفتن چند اصطلاح غرور و تبختر به او دست دهد.
ب) «وَفِي النَّاسِ تَوَاضُعاً»:مردم داری و رفتار متواضعانه و مؤمنانه داشتن، از منشور لاینفک طلبگی است.
ج) «وَلِلَّهِ خَوْفاً»خداترسی، حفظ حریم الهی و رضایت خدا در ورود به هر عملی و در مقابل، اجتناب از معصیت و غوطهورنشدن درآن. خداترسی در سراسر وجود خود، در درس، در تهذیب و بین مردم باید ملاحظه بشود. روحانیت یعنی سراسرمعنویت و پاکی، سراسر عشق به خدا و خداترسی.«إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»[3]هرچه دایره معرفت بیشتر، خداترسی وتواضع هم بیشترخواهد بود.
د)«وَفِي الدِّينِ اجْتِهَاداً» طلبه داوطلب محصل، برای خشنودی خداوند تمام سعی و تلاش و فرصتهای طلایی را در راه کسب علم دین صرف نماید. امیرالمومنین علی (ع) میفرماید: «العلم لا يحصل إلّا بخمسة أشياء: أوّلها بكثرة السّؤال و الثّانيبكثرة الاشتغال و الثّالث بتطهير الأفعال و الرّابع بخدمة الرجالو الخامسباستعانة ذي الجلال».[4]طلبه باید روح پرسشگری داشته باشد، وقت خود را مصروف علم ودانش کند، پرکار وخستگی ناپذیر باشد. مواظب فعل و رفتار خود باشد وآن را تطهیر کند همچنین بهره گرفتن و حریم نگه داشتن استاد،و از خدا کمک خواستن پنج چیز مورد نیاز یک طلبه در کسب علم است.
(در جمع طلاب گراش، شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) 1392.1.25)
[1]. «رُوِيَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ لِلَّهِ لَمْ يُصِبْ مِنْهُ بَاباً إِلَّا ازْدَادَ فِي نَفْسِهِ ذُلًّا وَ فِي النَّاسِ تَوَاضُعاً وَ لِلَّهِ خَوْفاًوَ فِي الدِّينِ اجْتِهَاداً وَ ذَلِكَ الَّذِي يَنْتَفِعُ بِالْعِلْمِ فَلْيَتَعَلَّمْهُ وَ مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ لِلدُّنْيَا وَ الْمَنْزِلَةِ عِنْدَ النَّاسِ وَ الْحُظْوَةِ عِنْدَ السُّلْطَانِ لَمْ يُصِبْ مِنْهُ بَاباً إِلَّا ازْدَادَ فِي نَفْسِهِ عَظَمَةً وَ عَلَى النَّاسِ اسْتِطَالَةً وَ بِاللَّهِ اغْتِرَاراً وَ مِنَ الدِّينِ جَفَاءً فَذَلِكَ الَّذِي لَا يَنْتَفِعُ بِالْعِلْمِ فَلْيَكُفَّ وَ لْيُمْسِكْ عَنِ الْحُجَّةِ عَلَى نَفْسِهِ وَ النَّدَامَةِ وَ الْخِزْيِ يَوْمَ الْقِيَامَة»بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار: ج2، ص34.
[2]. نهج الفصاحه؛ ص218.
[3].« ومِنَ النَّاسِ وَ الدَّوَابِّ وَ الْأَنْعامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ كَذلِكَ إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ إِنَّ اللَّهَ عَزيزٌ غَفُور» فاطر/28