عن مولانا و مقتدانا امیر المؤمنین علی(ع) قال لابنه محمد الحنفیه: «إِيَّاكَ وَالْعُجْبَ وَسُوءَالْخُلُقِ وَ قِلَّةَ الصَّبْرِفَإِنَّهُ لَايَسْتَقِيمُ لَكَ عَلَى هَذِهِ الْخِصَال ِالثَّلَاثَةِصَاحِبٌ»[1]«از خودپسندي و بدخلقي و كم صبري اجتناب كن كه با اين اوصاف مصاحبت كسي با تو تداوم نخواهد يافت و هميشه مردم از همكاري و همراهي تو اجتناب خواهند نمود».
وجود نازنین امیرمؤمنان امام علی (ع) به فرزندش محمد حنفیه در توصیهای به سه ناهنجاری اشاره دارند:
1) «إِيَّاكَ وَالْعُجْبَ»؛ انسان‌هایی که دچار خود برتر بینیاند، خودشان را تافته جدا بافته می‌دانند، حریمی برای دیگران قائل نیستند؛ احساس می‌کنند خود گل سر سبدهستیاند، همیشه خودستایی می‌کنند همچنین عیوب دیگران را برمیشمرند و خود را منزه می‌دانند.
2) «وَسُوءَالْخُلُقِ»انسان‌های بداخلاق و تندخو، انسان‌هایی که در اخلاق فردی، اجتماعی مشکل دارند. بهانه‌های بنی اسرائیلی در زندگیشان موج می‌زند و سوء الخلق در جای جای زندگیآنها می‌شود پیدا کرد.
3) «وَقِلَّةَالصَّبْرِ» برد باری، شکیبایی برخی افراد در زندگی خیلی محدود است. کوچکترین اتفاق و حادثه‌ای که در زندگیشان اتفاق می‌افتد، خود را می‌بازند؛ قدرت تحمل و بردباریشان در مقابل مسائل اندک است. «علىماذابنيتأمرك؟ فقال: على أربعة: علمت أنّعمليلايعمله غيري فاجتهدت،وعلمت أنّ اللّه عزّوجلّ مطّلع علىّ فاستحييت،وعلمت أنّ رزقي لايأكله غيری ...»[2]
گاهی در زندگی برخی طلاب مشکل مالی پیش میآید،شکوه می‌کنند، با افراد خانواده خود بداخلاقی می‌کنند در حالیکه باید روحیه امید و توکل در خانواده زنده کند . «قِلَّةَالصَّبْرِ»زیرا شکیبایشان خیلی کم است، زود خود را می‌بازند. اگر کسی حرفی از گل نازکتر به آنهابگوید، چهره در هم میکشند.
پس بر حذر باشید از این سه نابسامانی و ناهنجاری در زندگی.«فإِنَّهُ لَايَسْتَقِيم- لَكَ عَلَى هَذِهِ الْخِصَال ِالثَّلَاثَةِ صَاحِبٌ» حواستان جمع باشد اگر می‌خواهید رفیق، دوست و آشنا داشته باشید،اگر بخواهید خود را برتر ببینید، دیگر رفیقی دور و برت نمی‌آید. زیرا این سه ویژگی باعث دوری گزیدن افراد از صاحب این سه خصلت میگردد.
درس خارج 31/6/89