اخبار

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

مسئله 247:«إذا كان موضع من المسجد نجسا لا يجوز تنجيسه ثانيا بما يوجب تلويثه، بل و كذا مع عدم التلويث إذا كانت الثانية أشد و أغلظ من الأولى، و إلا ففي تحريمه تأمل بل منع إذا لم يستلزم تنجيس ما يجاوره من الموضع الطاهر، لكنه أحوط».[1]

مرحوم سید (ره) می‏فرماید: اگر جایی از مسجد نجس شد تنجس دوباره آن بطوری که آنجا را آلوده کند جائز نیست و همچنین اگر آلوده نشود و لکن نجاست دوم شدیدتریا غلیظ‏تر باشد باز تنجیس جائز نیستو اما اگر دو ویژگی مذکور را نداشت یعنی آلودگی نجاست دوم بیشتر و شدیدتر از نجاست اول نباشد حرمت آن محل تأمل است بلکهزمانی که تنجیسِ دوم بیشتر از تنجیس اول نجس نکند،حرمتی ندارد اما احتیاط در این است که تنجیس محل نجس برای بار دوم جائز نیست.

این مسئله با توجه به دو نکته زیر چهار صورت پیدا می‏کند که در سه صورت اول حکم به حرمت تنجیس می‏شود.

• تنجسی موجب حرمت است که هتک حرمت و اهانت را به دنبال داشته باشد.
• المتنجِّس لا یُنجَّس ثانیاً؛ متنجّس برای بار دوم نجس نمی‏شود.

صورت اول:تنجیس موضعِ نجس برای بار دوم موجب سرایت نجاستبه غیر آن موضع و گسترش نجاست می‏شود و تنجیس دوم همان ملاک‏های تنجیس اول را دارد و حکم تنجیس ابتدایی را دارد و این حکم که « المتنجِّس لا یُنجِّس ثانیا» در اینجا صدق نمی‏کند، پس تنجیس دوم حرام است.

صورت دوم:تنجیس موضعِ نجس برای بار دوم موجب سرایت نجاست به غیر آن موضع و گسترش نجاست نمی‏شود ولی نجاست دوم شدیدتر از نجاست اول است؛ مثلا نجاست اول به اندازه سکه و خون است که با یک بار شستن طاهر می‏شود ولی نجاست دوم به همان اندازه ولی بول است که نیاز به دوبار شستن دارد.در این صورت تنجیس دوم حرام استبه خاطر اینکه نجاست جدیدی غیر از نجاست اول و شدیدتر از آن عارض شده است.

صورت سوم:نجاست دوم موجب شدیدتر شدن و گسترش نجاست نشده ولی باعث آلودگی مسجد شده؛ مثلاً نجاست اول بول است که دیده نمی‏شود ولی نجاست دوم عذره انسان است که موجب تعفن و آلودگی مسجد شده در اینجا هم همانند دو صورت قبل، به حرمت تنجیس حکم می‏شود؛ چونتنجیسِ دوم با احترام مسجد سازگار نیست و موجب هتک حرمت مسجد می‌‏شود.

صورت چهارم:این فرض هیچکدام یک از خصوصیات سه صورت قبل (سرایت، شدّت، آلودگی) را ندارد لذاعبارت «المتنجِّس لا یُنجَّس ثانیاً»این فرض راشامل می‏شود، یعنی موضعی که یک بار نجس شده دوباره نجس نمی‏شود؛مثل اینکه قسمتی از فرش مسجد به وسیله خون و به اندازه یک سکه نجس شده و دوباره همان مقدار از خون بههمان محل سرایت کند که در این صورت نجس شدن دوباره آن موضع معنی ندارد؛ چون احکامِ نجاست اعتباری است و اعتبار بعد از اعتبار معنی ندارد لذاتنجیس بعد تنجیس هم معنی ندارد.

البته به نظر ما در صورت چهارم هم از باب احتیاط باید از تنجیس دوباره موضعِ نجس خود داری کرد؛ چون احترام مسجد ایجاب می‏کند از تنجیس دوم پرهیز شودهر چند از تمام جهات با تنجیس اول یکسان باشد.

مسئله 248:«لو توقف تطهير المسجد على حفر أرضه جاز بل وجب، و كذا لو توقف على تخريب شي‌ء منه، و لا يجب طمّ الحفر و تعمير الخراب، نعم لو كان مثل الآجر مما يمكن ردّه بعد التطهير وجب.»[2]

مرحوم سید (ره) می‏فرماید: اگر تطهیر مسجد متوقف بر حفر یا تخریب مسجد باشد حفر یا تخریب جایز بلکه واجب است لکنتعمیر و بازسازی مواضع تخریب شده و پر کردن موضع حفر شده واجب نیست. بلهاگر لازم شد جزئی از آن را برای تطهیر از مسجد خارج کند باید آن را به محل خودش برگرداند؛ مثلاً اگر آجری از دیوار مسجد نجس شده و آن را برای تطهیر از مسجد خارج کرد واجب است که بعد از تطهیر به محل خود برگرداند.

پس اگر تطهیر مسجد متوقف بر حفر و کَندن زمین یا تخریب مسجد باشد، حفر و تخریب از باب مقدمه واجب،واجب می‏شود.نکته: بعضی گفته‏اند اگر تخریب مسجد باعث ضرر به مسجد شود؛ مثلاً مانع ورود نمازگزاران یا باعث ویرانی قسمتی از مسجد شود در این صورت بین وجوب تطهیر و حرمت ضرر به مسجد تزاحم پیش می‏آید و در متزاحمین باید سراغ اهم رفت که اگر ادله وجوب ازاله نجاست از مسجد، لفظی باشد تزاحم قطعی است ولی اگر ادله وجوب ازاله، اجماع باشد باید سراغ قدر متقیّن رفت.

«والحمد لله رب العالمین»