اخبار

 

 

 

 

 

 

 

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

تطهیر بولِ بچه غیر متغذی

آیا در رابطه با بول رضیع غیر المتغذی (بچه‏ای که هنوز غذا خور نشده است) نیز مثل بول بچه‏ای که غذار خور شده، تعدد غَسل لازم است یا یک بار شستن کفایت می‏کند؟

مرحوم سید (ره) فرموده است: «و أمّا من بول الرضيع الغير المتغذّي بالطعام فيكفي صبّ الماء مرّة، و إن كان المرّتان أحوط»[1]؛ متنجّس به بول بچه‏ای که غذاخور نشده است با یک بار شستن پاک می‏شود هر چند احتیاط (احتیاط استحبابی) در این است که دو بار شسته شود.

اقوال

قول اول: مرحوم سید (ره) فرموده است که یک بار شستن کفایت می‏کند. مشهور نیز این قول را برگزیده‏اند و گفته‏اند که غَسل مرة (یک بار شستن) کفایت می‏کند. مختلف الشیعة[2]، منتهی المطلب[3]، مدارک، معالم الدین، ذخیره، کفایة الفقه، مبسوط و تذکره این قول را نقل کرده‏اند.

قول دوم: مرحوم کاشف الغطاء (ره) در کتاب کشف الغطاء قائل به تعدد غسل شده است.[4]

بررسی قول دوم

مرحوم کاشف الغطاء (ره) برای مدعای خود (تعدد غَسل) به حسنه حلبی استناد کرده است؛

عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنْ بَوْلِ الصَّبِيِّ قَالَ: «تَصُبُّ عَلَيْهِ الْمَاءَ...».[5]؛ حلبی می‏گوید که از امام صادق (ع) درباره بول صبی سؤال کردم، حضرت (ع) فرمود که آب روی آن بریز.

مرحوم کاشف الغطاء فرموده است که گرچه ظاهر این روایت بر یک بار آب ریختن دلالت می‏کند اما این روایت مطلق است و در مقابل این مطلق روایات مقیدی داریم که یک بار شستنِ متنجِّس به بول بچه غیر متغذی را کافی نمی‏داند لذا مطلق بر مقید حمل می‏شود بنابراین، یک بار شستن کافی نیست بلکه باید دو بار شسته شود و فرقی بین بول صبی متغذی بالطعام و غیر متغذی به طعام نیست لذا متنجِّس به بول صبی غیر متغذی نیز باید دو بار شسته شود.

 

بررسی قول اول

ظاهراً حق با قول مشهور است و دلیلش نیز دو روایت زیر است که از حسین بن ابی العلا نقل شده است؛

عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنِ الْبَوْلِ يُصِيبُ الْجَسَدَ قَالَ: «صُبَّ عَلَيْهِ الْمَاءَ مَرَّتَيْنِ فَإِنَّمَا هُوَ مَاءٌ» وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الثَّوْبِ يُصِيبُهُ الْبَوْلُ قَالَ: «اغْسِلْهُ مَرَّتَيْنِ»[6]؛ حسین بن ابی العلا می‏گوید از امام صادق (ع) در رابطه با بولی که به بدن اصابت می‏کند سؤال کردم، حضرت (ع) فرمود که دو بار آب روی آن بریز. همچنین از لباسی که بول به آن اصابت کرده است سؤال کردم، حضرت (ع) فرمود که آن را دو بار بشوی.

عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ فِي حَدِيثٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنِ الصَّبِيِّ يَبُولُ عَلَى الثَّوْبِ قَالَ: «تَصُبُّ عَلَيْهِ الْمَاءَ قَلِيلًا ثُمَّ تَعْصِرُهُ».[7]

حسین بن ابی العلا می‏گوید از امام صادق (ع) در رابطه با بول بچه‏ای که لباسی را نجس کرده است سؤال کردم، حضرت (ع) فرمود که آب کمی روی آن بریز سپس آن را فشار بده.

این دو روایت ظهور دارد در اینکه حکم بول صبی از حکم بول غیر صبی جدا است و این تفصیل، این معنا را می‏رساند که در تطهیر متنجِّس به بول صبی یک بار شستن کفایت می‏کند لکن برای تطهیر متنجِّس به بول غیر صبی باید دو بار شسته شود.

نتیجه: با توجه به روایت دومی که از حسین بن ابی العلاء نقل شده است نیازی به بحث اطلاق و تقیید نداریم و یک بار شستنِ متنجِّس به بول صبی کفایت می‏کند.

سؤال: آیا در تطهیر متنجِّس به بول صبی فشردن نیز لازم است؟

پاسخ:عده ای از بزرگان معتقدند فشردن نیز لازم است و برای مدعای خود به دو دلیل استناد کرده‏اند؛

دلیل اول: ذیل روایت حسین بن ابی العلاء که ذکر آن گذشت، تعبیر «تصبّ علیه الماء قلیلاً ثم تعصره» را دارد و این خود دلیل بر این است که فشردن نیز لازم است؛

دلیل دوم: غُساله، نجس است و طبعاً آبی که با بول ملاقات می‏کند نجس می‏شود و در تطهیر متنجِّسِ به بول چاره‏ای نیست مگر اینکه غُساله به وسیله فشردن خارج شود.

پاسخ از دلیل اول

دلیل اول این بود که کلمه تعصره (فشردن) بر وجوبِ عَصر دلالت دارد.

در پاسخ عرض می‏کنیم که مجرد صب و ریختن آب کفایت می‏کند لذا فشردن مستحب است نه واجب زیرا؛

اولاً: مسأله اجماعی است که مجرد ریختن آب کافی است لذا فشردن آن مستحب است نه واجب؛

ثانیاً: تعبیر «تصُبُّ عَلَيْهِ الْمَاءَ قَلِيلًا ثُمَّ تَعْصِرُهُ» با ثم آورده شده که دال بر تأخیرِ فشردن است و فشردن با تأخیر و همراه با فاصله زمانی، دلیل بر استحباب است.

ثالثاً: حکم عَصر (فشردن) از باب غلبه و عادت است و روایت نمی‏خواهد وجوب فشردن بعد از غَسل را ثابت کند بلکه فشردن از باب غلبه و عادتی است که معمولاً بعد از شستن شیء متنجِّس آن را فشار می‏دهند لذا تعبیر «ثم تعصره» که در روایت آمده از باب غلبه و عادت است. البته لزوم یا عدم لزوم عَصر را نمی‏توان از باب غلبه و عادت ثابت کرد و تنها راه این است که بگوییم فشردن که در روایت به آن اشاره شده است مستحب است نه واجب.

«والحمد لله رب العالمین»