باسمه تعالی متن سخنرانی حضرت آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری«دامت برکاته» موضوع: رحلت حضرت امام (ره)- عناصر مختلف در شکل گیری شخصیت افراد تاریخ: 88/03/13 مکان: قم،
|
لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ الّا بِاللهِ العَلِیِ العَظیِم، حَسبُنَا الله وَ نِعمَ الوَکیِل، نِعمَ المَولی وَ نِعمَ النَّصیِر.
اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطَان الرَّجِیم بِسمِ اللهِ الرَّحمَنِ الرَّحِیم.
الحَمدُ لله ربِّ العالَمین وَ صلَّی اللهُ عَلی سَیِّدِنا وَ نَبِیِّنا حَبیبِ اِلهِ العالَمین ابی القاسم مُحَمَّد وَ عَلی آلهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ المَعصومینَ المکرّمین الهُداةِ المَهدیین وَ الَّعنُ الدَّائِم عَلَی أعدائِهِم أجمَعین مِن الآن اِلی قِیامِ یَومِ الدِّین،
آمینَ ربَّ العالَمین.
قال الله العظیم فی کتابه: «إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا»[1].
جلسه باشکوه امشب به مناسبت بیستمین سالگرد ارتحال ملکوتی عارف واصل، فقیه جامع الشرائط، مؤسس نظام مقدس جمهوری اسلامی، حضرت امام روح الله (ره) که از طرف مقام معظم رهبری تشکیل یافته است. سخن گفتن در این جمع و انجمن با محدودیت زمان، کار سادهای نیست؛ چون شخصیت امام (ره) آنچنان اوج و عظمت دارد که گوینده ناتوانی چون من در این وقت کم نمیتواند درباره او یا بلکه گوشهای از حالات او حق آن ادا کند. به قول ابوالعلی معری هنگامیکه با سیدمرتضی علم الهدی برای اولین بار ملاقات کرد، این شعر را گفت:
لو جئته لرأیت الناس فی رجل و الدّهر فی ساعة والارض فی الدار
اگر به نزد سید بیایی کل انسانها را در قالب یک انسان و یک فرد مشاهده میکنی، زمانها و روزگار را در یک لحظه ملاقات با او، میشود خلاصه کرد. و کل کره هستی در خانه ای که او زندگی میکند، میتوان توصیف کرد. ما نیز چنین سخنی را بلکه بالاتر و برتر در رابطه با امام داریم.
در شکل گیری شخصیت افراد عناصر مختلف و گوناگونی دست به دست هم میدهند و این عناصر هرکدام به تنهایی میتوانند معرف شخصیت فرد باشند. قرآن و روایات نورانی اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، ویژگیهایی را برای انسانها بیان کردهاند که اگر این ویژگیها در کنار هم قرار بگیرند، میتوانند بیانگر کمالات عالی انسانی آن فرد باشند. مواردی مانند ایمان، تقوا، علم و دانش، هجرت و جهاد، استقامت و پایداری در راه هدف، بصیرت و آگاهی از موضوعات و محورهایی هستند که قرآن و روایات نورانی اهل بیت (ع) روی آن تکیه کرده است و بیان کرده است اگر افرادی دارای این ویژگیها باشند، به اوج کمال انسانی رسیدهاند و محبت آنها در دل انسانها قرار میگیرد.
نفس عمل و پایبندی به این ویژگیها یک محبت قهری برای انسانها نسبت به آن فرد ایجاد میکند که به برخی از ویژگیها اشاره میکنم:
1.علم، دانش و ایمان: «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجات».[2] دو دسته از افراد از ناحیه خداوند شایسته مدال افتخار هستند: مؤمنان و عالمان. واژه زیبای درجات آن هم با این تعبیر، نشان دهنده این است که مقامات و درجاتی که خدا به این گونه افراد میدهد حد و حسابی ندارد و قابل شمارش نیست. مسئله ایمان نقش کلیدی در زندگی انسانها دارد و اساساً فوائد ایمان این است که انسان با ایمان زندگی میکند و ایمان بزرگترین سرمایه زندگی انسان است که اگر انسانی این سرمایه بزرگ را از دست بدهد گویا همه چیز را از دست داده است. در وصف عالمان تعبیرات زیبایی از ناحیه اهل بیت (ع) به ما رسیده است. عالمانی که نقش معلم و هدایت گری جامعه را دارندو افکار جامعه را متحول کردهاند، مورد علاقه و محبت تمام جنبندگان عالمِ هستی هستند. رسول گرامی اسلام (ص) میفرماید: « إِنَّ مُعَلِّمَ الْخَيْرِ يَسْتَغْفِرُ لَهُ دَوَابُّ الْأَرْضِ وَ حِيتَانُ الْبَحْرِ وَ كُلُّ ذِي رُوحٍ فِي الْهَوَاءِ وَ جَمِيعُ أَهْلِ السَّمَاءِ وَ الْأَرْض»[3]. کسانی که معلم خیر هستند و فرهنگی را در جامعه احیا میکنند و خیر و نیکی را در جامعه گسترش میدهند، جنبندگان روی زمین، ماهیان دریا و هر جنبندهای و دارای روح که در این هوا است و همه اهل آسمان و زمین برای او استغفار میکنند.
2.عمل صالح: «إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَخْبَتُوا إِلى رَبِّهِمْ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فيها خالِدُون»[4]. مؤمنان و انسانهایی که برخوردار از عمل صالح هستند و کسانی که حالت تسلیم و خضوع در مقابل ذات کبریایی حق دارند، اهل بهشتاند و در آن جاودان هستند. آن چه از دست آنها برمیآید مانند جان و مال و عمر خود را در راه خدا میدهند و کل برنامهریزی های آنها عمل صالح است.
3. هجرت و جهاد: هجرت و جهاد، دو عامل اصلی پیروزی مسلمانان در طول تاریخ بودهاند و اگر هجرت در یک برههای از تاریخ اسلام اتفاق نمیافتاد، محیط خفقان مکه، اسلام را از بین میبرد؛ اگر جهاد رخ نمیداد پیروزی نصیب مسلمانان نمیشد. مسئله هجرت آن چنان مهم است که به مناسبت میلاد پیغمبر (ص)، بعثت، فتح مکه، بحث سال هجری مطرح نمیشوددر حالی که سال هجری را از آغاز هجرت نبی اکرم (ص) مطرح میکنند. یعنی حرکتی که به دنبال آن تحول است. جهاد میتواند در راه خدا چه جهاد اصغر و رویارویی با دشمنان و چه جهاد اکبر و رویارویی با هوای نفس اماره باشد.
4. استقامت و پایداری: «إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَة»[5]، «إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»[6]. کسانی که اهل ایمان به خدا هستند و به دنبال آن استقامت و پایداری از خود نشان میدهند، برای این افراد امدادهای غیبی میآید و خوف و حزنی در زندگی آنها نیست وبه مشکلات پیش روی لبخند می زنند. جالب این است که ایمان به خدا برگشت به توحید میکند که ریشه همه اعتقادات است و مسئله استقامت و پایداری در حقیقت منشأ و ریشه همه اعمال صالح است.
در رابطه با ایمان، علم و دانش امام این سؤال مطرح است که آیا رهبری یک حرکت بزرگ را عهده دار شدن و تا عمق جانها اثر کردن،میشود بدون یک پایگاه فکری و علمی و اعتقادی باشد؟ آیا میشود که انسان بیمایه باشد و بتواند این تحول را نه تنها در جامعه ما بلکه در جامعه بشری ایجاد کند؟ امام با انقلاب خود دنیا را متحول کرد و نگاه دنیا را معطوف به خود کرد. حضرت امام تحصیل کرده حوزه علمیه قم استو مراتب علمی را یکی پس از دیگری باشتاب و عمیق پشت سر گذاشته است. بعد از مدتی که مؤسس حوزه علمیه قم مرحوم آیت الله العظمی حائری از اراک به قم میآیند، امام هم وارد قم میشوند و در درس این مرجع بزرگ حوزه، شرکت میکنند و آن روزی که آیت الله العظمی حائری از دنیا رفت، حضرت امام مدرسی پرتوان، مجتهدی شایسته و فقیهی وارسته بود. حضرت امام به فقه و اصول بسنده نکرد و در عرصههای دیگری حتی در ریاضیات و هیأت ، فلسفه و عرفان، امام پیشتاز بود.
کسانی که در درس اخلاق امام شرکت میکردند، میگفتند ما تا یک هفته در یک فضای معنوی دیگری سیر میکردیم. امام آن چنان نفوذ کلمه داشت و سخنان ایشان نافذ بود که بر جانها و دلها تأثیر میکرد. حضرت امام در سن 27 سالگی کتاب « مصباح الهدایة الی الخلافة و لولایة » را تألیف میکند و مهمترین کتب عرفانی را در سنین بین 23 تا 30 سال نوشته است و این کتب از چنان پختگی برخوردار است که کسانی که سالیانی در حوزههای علمیه به تحصیل پرداختهاند، شاید نتوانند به خوبی حق سخن را درباره این کتب ادا کنند.
آن روزها اگر در قم شبههای پیش میآمد، میگفتند آقا روح الله میتوانند پاسخ گوی این شبهه باشد. فردی در قم گفته بود من یک سلسله اشکالات و شبهاتی دارم که آقا روح الله را به ایشان معرفی میکنند. امام سه روز درس خود را تعطیل میکندتا بتواند فرصتی پیش آورد و پاسخگوی شبهات این فرد باشد و بعد از اینکه رفع شبهه شد دوباره حوزه درس خود را شروع کردند.
مرحوم حجت الاسلام و المسلمین سید احمد خمینی میگوید روزی که امام در پاریس بود و در آن منطقهای که امام زندگی میکرد، در روزی که شاه از ایران فرار کرده بود، خبرنگاران آمده بودند تا ببینند امام چه میگوید و به دنیا مخابره کنند. سید احمد میگوید امام به من فرمود احمد، آیا وقت نماز ظهر شده است؟ به ایشان فرمودم بله آقا. امام بلافاصله فرمودند والسلام علیکم و رحمة الله برکاتة و برای اقامه نماز رفتند.
آن روز دشمن سرسخت امام یعنی شاه از کشور فرار کرده بود و امام باید فریاد بزند و طرح های آینده خود را مطرح کند ولی هنگام نماز که فرا میرسد همه چیز را رها میکند. امروز نیز که رهبر فرزانه انقلاب، با درایت و تدبیر این کشور رسول الله و فاطمی را با زیبایی اداره میکند، معیارها، همان معیار است و تهجد و شب زنده داری امام را امروز ما در چهره مقام معظم رهبری میبینیم. شخصیتهای بزرگ دنیا در آن روز که میآمدند، محو تماشای امام میشدند به عنوان مثال وزیرخارجه شوروی، محو ساده زیستی و شخصیت امام شده بود. امروز هم شما نگاه کنید که رئیس جمهور روسیه در مقابل شخصیت مقام معظم رهبری میگوید من چگونه برخورد کنم که اساعه ادب به ایشان نباشد. تمام دبیران کل سازمان ملل، هر کدام با این شخصیت ملاقات کردهاند و تعبیر آنها این بوده است که من چند دکترای علوم سیاسی از دانشگاههای معتبر دنیا دارم و با تمام رئیسان جمهور دنیا ملاقات کردم ولی شخصیت مقام معظم رهبری به گونهای دیگر است و گویا در بزرگترین دانشگاههای دنیا تحصیل کرده است. ما امروز امام را نداریم ولی چشم همه ملت، جهانیان و مستضعفان جهان به رهبر فرزانه انقلاب دوخته شده است.
امروز هم که در شرایط حساس انتخابات هستیم، سخنان الهام بخش ایشان پیش روی ماست. ایشان در حقیقت معلم و راهنما است همان گونه که امام راهنما بودند.
در خصوص ویژگی صبر و استقامت باید گفت ایشان تبعید میشوند و یاران با وفای ایشان به شهادت میرسند، فرزند خود را از دست میدهد ولی یک لحظه دست از مبارزه برنمیدارد. آن روزی که 15 خرداد اتفاق افتاد همه به امام گفتند شما یار و یاور ندارید. امام فرمود کسانی که هنوز متولد نشدهاند یا در دامن مادران خود شیر میخورند، آنها یاران آینده من هستند. استقامت و پایداری انسان را آب دیده میکند و امام این چنین شد که قهرمانانه بعد از حدود پانزده سال به ایران اسلامی برگشت.
وصیت نامه سیاسی و الهی امام باید تا سالیان متمادین بلکه تا همیشه به عنوان درس بزرگی برای ملت ما باشد. جایجای این وصیت نامه سیاسی ـ الهی برای ملت ما درس است. ایشان آنچنان اهل بصیرت و آگاهی بودند که دوست و دشمن را میشناختند. «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَنْ يَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُم».[7] ای مؤمنان، نعمتهای خدا را به یاد آورید، دشمن چنگال انداخته بود که شما را از بین ببرد ولی خدا دفع شرّ کرد. روزهایی بر این انقلاب و ملت گذشته که دشمن با تمام وجود آماده حمله به کشور بوده است ولی تنها کسی که توانسته تمام این توطئهها را با تدبیر و عنایت خداوند دفع کند مقام معظم رهبری است.
یکی از ویژگیهای عالمان دین و مراجع و رهبر فقید انقلاب، ابراز ارادت به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بود. در حسینیه جماران آن لحظهای که ذکر مصیبت شروع میشد، حضرت امام اشک میریختند. حضرت امام برای مرگ فرزندش اشک نریخت. شخصی میگوید در نجف وقتی مجلسی برای حاج آقا مصطفی گرفتند، من تعمد داشتم که در چند نوبت در یک جلسه ذکر مصیبت علی اکبر (ع) کنم تا امام اشکی بریزند، ولی دیدم امام اشک نریخت. بعد از پایان جلسه نزد امام رفتم و به ایشان گفتم من روضه علی اکبر (ع) خواندم تا شما اشک بریزد. امام فرمود تو به من نگاه میکردی و من احساس میکردم که اشک ریختن به خاطر چیز دیگری است لذا اشک نریختم.
ذکر مصیبت
زمانی که امام رحلت فرمود، مردم عرض ادب کردند و چه جمعیتی آمد و یکی از ارادت های مردم نسبت به شما این بود که شما فرزند زهرا بودید. شاید مردم با این حرکت میخواستند بگویند، در دل شب زهرا را دفن کردند ولی ما با امام و فرزند زهرا رفتار دیگری داشته باشیم تا دنیا بداند ملت ایران ارادتمند زهرا و فرزندان زهرا است. چرا زهرا را نیمه شب دفن کردند؟ چند نفر دنبال جنازه و حسن و حسین حق گریه کردن ندارند، چون صدای حسن و حسین نباید به گوش کسی برسد. مادر سادات تو را غریبانه و مظلومانه دفن کردند اما « لایوم کیومک یا اباعبدالله» سه شبانه روز بدن اباعبدالله روی زمین ماند. جنازه حضرت زهرا را چند نفر تشییع کردند ولی حسین تشییع کننده ندارد. تنها سر حسین را تشییع کردند آن هم بر بالای نیزه و توسط همراهان اباعبدالله وحضرت زینب و امام سجاد با دست بسته سر اباعبدالله را تشییع کردند.
در پایان لازم میدانم از حضور مسئول دفتر مقام معظم رهبری حضرت حجة الاسلام و المسلمین حاج آقای محمدی، مراجع بزرگوار تقلید، فضلا و طبقات مختلف جامعه و زائران حرم کریمه اهل بیت (ع) در این جلسه تقدیر و تشکر نمایم.
«والحمد لله رب العالمین»