حضرت آيت الله سيد هاشم حسيني بوشهري «دامت برکاته» نماينده مردم شريف استان بوشهر در مجلس خبرگان رهبري طي سخناني با اشاره به روايتي از حضرت امام موسی کاظم (عليه السلام) درباره طمع فرمودند: عن مولانا و مقتدانا الإمام موسی بن جعفر (ع): «إِيَّاكَ وَ الطَّمَعَ وَ عَلَيْكَ بِالْيَأْسِ مِمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ وَ أَمِتِ الطَّمَعَ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ فَإِنَّ الطَّمَعَ مِفْتَاحُ الذُّل»[1].
امام کاظم (ع) فرموده است: «از طمع پرهیز کن و به آنچه که در نزد مردم است طمع نداشته باش و طمع از مخلوق را در درون خود بمیران زیرا طمع کلید خواری و ذلت است».
یکی از صفات رذیلهای که برخی از افراد گرفتار آنند، طمع است؛ انسانهای طمعکار هیچگاه در زندگی خود آسایش و آرامش را تجربه نخواهند کرد زیرا همیشه فکر و ذهن آنان معطوف به داراییهای دیگران است و به آنچه که در نزد خود دارند قانع نیستند.
ایشان ادامه دادند: اگر انسان به مال و دارایی دیگران طمع داشته باشد، در حقیقت به عزت و جایگاه خود خدشه وارد کرده است زیرا هنگامی که انسان از دیگری مال و یا چیز دیگری را طلب میکند در حقیقت از آبرو و عزت خود مایه گذاشته است تا جایی که گاهی صفت رذیله طمعورزی باعث میشود که انسان در مقابل نامردان و انسانهای پست، خود را کوچک و حقیر کند تا به خواسته خود برسد لذا انسان و به خصوص طلاب و روحانیت باید مراقب باشند تا گرفتار طمع نشوند البته این کلام بدین معنا نیست که انسانها به یکدیگر نیاز ندارند و نسبت به حل مشکلات یکدیگر بیتفاوت باشند زیرا این امر با طمعورزی و خود را در مقابل دیگران کوچک و حقیر کردن، تفاوت دارد.
امام رضا (ع) فرمایشی دارند که به نظر میرسد راه حل کلام امام موسی کاظم (ع) در روایت مذکور باشد. امام رضا (ع) فرموده است: «أَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنِ بِي إِنْ خَيْراً فَخَيْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً»[2].
امام رضا (ع) فرموده است که به خداوند خوش گمان باش، زيرا خداى عز و جل مىفرمايد: من نزد گمان بنده مؤمن خويش هستم، اگر به من خوش گمان باشد، به خوبى با او رفتار مىكنم و اگر به من بدگمان باشد، به بدى با او رفتار میکنم.
برخی از افراد هنگامی که در زندگی دچار مشکل می‌شوند، نسبت به خدا گِله و شکایت میکنند و تعبیرات نادرستی را به کار میبرند که این مسأله اشتباه است. انسان حتی در اوج سختیها و مشکلات نیز باید شکرگزار خداوند باشد زیرا در برخی از روایات آمده است که اگر خدای متعال بندهای را دوست داشته باشد او را در معرض آزمایشهای سخت قرار میدهد تا مانند سنگِ طلا آبدیده شود. بنابراین، انسان وقتی که در معرض مشکلات و گرفتاریها قرار میگیرد نباید کنترل خود را از دست بدهد و حسنظنش نسبت به خداوند به سوءظن تبدیل شود. البته گاهی اتفاق میافتد که به دلیل برخی از مشکلات با دعا و مناجات بیگانه میشویم و در مسیر انحرافی قدم میگذاریم ولی به دلیل عنایتی که امام زمان (عج) نسبت به ما دارد با کوچکترین جرقه و تلنگری مجدداً به مسیر هدایت باز میگردیم.
[1]. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج12، باب67، ص68، ح5.
[2]. مرحوم کلینی، الکافی، ج2، ص72.