درس تفسیر حضرت آیة الله حسینی بوشهری موضوع کلی: سوره بقرهتاریخ: 13آذر 1392 موضوع جزئی: تفسیر آیه 25مصادف با: 1صفر 1434سال:چهارمجلسه:43 |
«الحمدلله رب العالمين و صليالله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»
تفسیر آیه 25:«وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فيها خالِدُونَ»[3]
«به كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادهاند، بشارت ده كه باغهايى از بهشت براى آنهاست كه نهرها از زير درختانش جاريست. هر زمان كه ميوهاى از آن به آنان داده شود، مىگويند: اين همان است كه قبلا به ما روزى داده شده بود.(ولى اينها چقدر از آنها بهتر و عاليتر است.) و ميوههايى كه براى آنها آورده مىشود، همه(از نظر خوبى و زيبايى) يكسانند. و براى آنان همسرانى پاك و پاكيزه است، و جاودانه در آن خواهند بود.»
اینکه خداوند روی ایمان همراه با عمل صالح تأکید دارد برای این است که گاهی ما ایمان، عقیده، افکار و اندیشههای خوبی داریم ولی برای اینکه این افکار و اندیشهها به عینیت تبدیل شود، دچار سستی میشویم. ایمان متشکل از چند چیز است امام صادق (ع) در پاسخ به اینکه ایمان چیست، میفرماید:«فَالْإِيمَانُ هُوَ عَقْدٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْكَانِ»[4]«ایمان یک اعتقاد قلبی است و اقرار به زبان که در اعمال و رفتار ظهور و تجلی میکند.» آنچه انسانها را از هم متمایز میکند رفتار انسانها است؛ رفتار انسانها در اخلاق، سیاست، اجتماع و اقتصاد مهم است که چگونه در این حوزههای مختلف رفتار و عمل میشود.
بنابراین صرف رفتارهای پسندیده بدون پشتیبانی باورهای اعتقادی فائدهای ندارد. ایمان مِنهای عمل و بالعکس عمل مِنهای ایمان، نتیجهای ندارد. بنابراین انسان باید هم حسن فعلی داشته باشد و هم حسن فاعلی، حسن فعلی یعنی«عَمِلُوا الصَّالِحاتِ»کارهای که انجام میدهد کارهای صالح باشد و حسن فاعلی یعنی«الَّذينَ آمَنُوا» بر اساس نیت پاک و برای خدا کار انجام شود.
اما اینکه چرا خداوند عمل را متصف به «الصالحات» کرده به این خاطر است که چون عمل صالح است که مبتنی بر ایمان است و پاداش آن«أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً»میباشد. در جهان آخرت این نعمتهای بهشتی، در گروی ایمان و اعمال صالح اوست.
لام در کلمه «لَهُمْ جَنَّاتٍ»دو معنادارد که اینجا لام به معنای اختصاص است یعنی جنات مختص به مؤمنین دارای عمل صالح، است. معنای دوم لام، مالکیت و ملکیت است یعنی مؤمنین «جَنَّاتٍ و الْأَنْهار»را مالک میشوند زیرا ملکیت در دنیا اعتباری است و در قیامت حقیقی است گرچه مالک همه چیز خداست.
جالب است که انسان گاهی جنت دارد و گاهی جنتان دارد و گاهی جنات؛ گاهی خداوند در قرآن از جنّت صحبت می فرماید:«وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَريراً»[5] و گاهی از جنّتان صحبت میفرماید:«وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتان»[6]و گاهی از جنّاتصحبت میفرماید:«أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري»[7].
کیفیت و ملکیت نعمتهای بهشتی اینگونه است که بهشتیان هر چه بخواهند آماده میشودبا اراده او موجود میشود: «عَيْناً يَشْرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَها تَفْجيراً»[8] و گاهی خداوند نعمتهای بهشتی را در پرتو اعمال انسان است:«قُطُوفُها دانِيَةٌ»[9]یعنی هر وقت اراده کند آن میوه را بخورد، میوه دردسترس است.
توصیه اخلاقی برای اتمام ماه صفر:
پیامبر فرمود هر گاه که ماه صفر تمام شد به من بشارت و مژده دهد ماه صفر ماه سنگینی است و برای سلامتی خودتان و خانواده قربانی انجام دهید.
«والحمد لله رب العالمین»
[1].میزان الحکمه، ج10، ص385.
[2]. کفايه الاثر، ص240. «علم يا بني ان صلاح شان الدنيا بحذافيرها في کلمتين: اصلاح شان المعاش. ملء مکيال ثلثاه فطنه و ثلثه تغافل. لان الانسان لا يتغافل عن شي الا قد عرفه ففطن له.»
[3]. سوره بقره آیه 25.
[4]. التوحيد (للصدوق)، ص228.
[5]. انسان/12.
[6]. رحمن/49.
[7]. بقره/25.
[8]. انسان/6.
[9]. الحاقه/23.