خطبه ها

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

ادامه تفسیر آیه25:«وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فيها خالِدُونَ»[3]

بحث به اینجا رسید «که هر زمان از این باغ‏ها به آنها میوه داده می‌شود، می‌گویند که این همان چیزی از قبل به ما داده شده بود.»

«رُزِقْنا مِنْ قَبْل» چه موقع است؟ آیا دنیا است یا برزخ یا همان بهشت است؟ اینجا احتمالاتی گفته شده است:

احتمال اول: زمخشریگفته شده که مراد این است که همین میوه‏ها را می‌دهند برای دومین بار که می‌آورند می‌گویند که این همان میوه‏ای است که قبلا خوردم. البته مجدد که می‏خورند طمعش فرق دارد.

اشکال:این رأی با ظاهر آیه سازگاری ندارد به دلیل اینکه آیه ظهور دروحدت شخصی دارد. نعمت‏های بعدی که عین نعمت‏های قبلی نیست؛ این رانمی‏شود عینیت گفت یک لیوان که بعداً می‏دهند عین لیوان قبلی نیست.

ایشان جواب داده مقصود وحدت نوعی است نه وحدت شخصی یعنی از از آن نوع است که قبلا به ما دادند. این سیب است آن هم سیب است. آیه می‌گوید: «كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً» کُلّما شامل همه مواقع می‌شود حتی صورت اول را هم شامل می‌شود. یکی از مصدایقش دومی است و یکی از مصادیقش هم صورت اول است. ولی باید گفت اینجا خداوند قضیه را بصورت موجبه کلیه مطرح کرده و اینکه بعد شما استثناء کنید صحیح نیست.

احتمال دوم: مراد از «رُزِقْنا مِنْ قَبْل» برزخ است؛ما معتقد به برزخ هستیم. و می‏گویند بهشتیان مدتی که در برزخ هستند از نعمت‏های بهشتی متنعمند و بعد که در بهشت متنعم می‏شوند، می‏گویند ما قبلا از همین میوه‏ها تناول کرده‏ایم یعنی در برزخ هم ما از این نعمت‏ها بهره برده‏ایم.

اشکال:برزخ جزء آخرت است و همان اشکال قبلی هم اینجا جاریست.

احتمال سوم: مراد دنیا است زیرا از نظر قرآن عمل انسان زنده است.«يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعيداً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ»[4] «روزى كه هر كس، آنچه را از كار نيك انجام داده، حاضر مى‏بيند؛ و آرزو مى‏كند ميان او، و آنچه از اعمال بد انجام داده، فاصله زمانىِ زيادى باشد. خداوند شما را از(نافرمانى) خودش، بر حذر مى‏دارد؛ و(در عين حال) خدا نسبت به همه بندگان، مهربان است.» این آیه نشانه تجسم اعمال است.«وَ لا تُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»[5]و جز آنچه را عمل مى‏كرديد جزا داده نمى‏شويد. پس عمل انسان مثل خود انسان جاودانه است، میوه‏های بهشتی ظهور همین اعمال است.

لذا «هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ»یعنی این میوه‌ها ثمره آن توفیقات دنیا و اعمال صالحی است که قبلاً انجام گرفته و از باب تجسّم اعمال که در اینجا صورت گرفته متنعم هستند. به تعبیر روشن زمینه سازی این نعمت‏ها از قبل انجام گرفته و منظور از قبل، دنیا است.

«وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي صَدَقَنا وَعْدَهُ وَ أَوْرَثَنَا الْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَيْثُ نَشاءُ فَنِعْمَ أَجْرُ الْعامِلينَ»[6]آنها مى‏گويند: «حمد و ستايش مخصوص خداوندى است كه به وعده خويش درباره ما وفا كرد و زمين(بهشت) را ميراث ما قرار داد كه هر جا را بخواهيم منزلگاه خود قرار دهيم؛ چه نيكوست پاداش عمل كنندگان!»

بنابراین منظور دنیا است و نه بهشت یا برزخ. بلکه خداوند می‏فرماید که بیشتر هم می‌دهیم: «لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فيها وَ لَدَيْنا مَزيدٌ»[7]هر چه بخواهند در آنجا براى آنها هست، و نزد ما نعمت‏هاى بيشترى است(كه به فكر هيچ كس نمى‏رسد).

«والحمد لله رب العالمین»