خطبه ها

بسم الله الرحمن الرحیم

«وَ اسْتَعْمِلْنِي بِمَا تَسْأَلُنِي غَداً عَنْه»

«خدایا مرا عامل کارهایی قرار ده که نسبت به آن‎ها در فردای قیامت از من سؤال خواهد شد»

در پایان جلسه گذشته عرض شد که در روایتی از امام صادق(ع) آمده است « كَانَ فِيمَا وَعَظَ بِهِ لُقْمَانُ ابْنَهُ يَا بُنَی... وَ اعْلَمْ أَنَّكَ سَتُسْأَلُ غَداً إِذَا وَقَفْتَ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْ أَرْبَعٍ شَبَابِكَ فِيمَا أَبْلَيْتَهُ وَ عُمُرِكَ فِيمَا أَفْنَيْتَهُ وَ مَالِكَ مِمَّا اكْتَسَبْتَهُ وَ فِيمَا أَنْفَقْتَهُ فَتَأَهَّبْ لِذَلِكَ وَ أَعِدَّ لَهُ جَوَاباً»[1] حضرت لقمان در موعظه‎ای به فرزند خود می‎فرماید فردای قیامت انسان در رابطه با چند چیز مورد سؤال قرار می‎گیرد. زمانی که در پیشگاه خدای متعال مبعوث شدی از تو درباره چهار چیز سؤال می‎کنند؛ از جوانی خود در چه مسیری استفاده کرده‎ای؟ عمر خود را در چه راهی به هدر داده‎ای؟ مال خود را از چه راهی بدست آوردی؟  مال خود را در چه راهی آن را هزینه کرده‎ای؟ البته در روایت دیگری آمده است «يُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ عَنْ عُمُرِهِ فِيمَا أَفْنَاهُ وَ شَبَابِهِ فِيمَا أَبْلَاه وَ عَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ كَسَبَهُ وَ فِيمَا أَنْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ»[2]؛ نبی گرامی اسلام(ص) در این روایت فرموده است که چهارمین چیزی که از انسان در قیامت سؤال می‎شود، محبت اهل‎بیت(ع) است.

در رابطه با مسأله جوانی، امیرالمؤمنین(ع) در روایتی فرموده است «شيئان لا يعرف فضلهما إلا من فقدهما الشباب و العافية»[3]؛ ارزش جوانی و سلامت برای انسان مشخص نیست و انسان قدر آن را نمی‎داند، مگر اینکه آن‎ها را از دست دهد. لذا تا زمانی که سالم هستیم خیلی توجه نداریم که سلامتی چه نعمت بزرگی است ولی زمانی که یک درد کوچک و بیماری در زندگی ما راه پیدا می‎کند خیلی بی تابی می‎کنیم.

در جلسات گذشته راجع‎ به اهمیت کسب مال در اسلام مطالبی بیان شد. در روایتی از ناحیه معصوم(ع) وارد شده است « الْكَادُّ عَلَى عِيَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّه»[4]؛ کسانی که دنبال کسب و کار هستند، مانند مجاهد در راه خدا هستند. البته به دست آوردن مال مسأله‎ای بسیار سخت و سنگین است؛  لذا پیامبر(ص) در کلامی به ابوذر فرموده است: « يَا أَبَاذَرٍّ مَنْ لَمْ يُبَالِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَ الْمَالَ لَمْ يُبَالِ اللَّهُ مِنْ أَيْنَ أَدْخَلَهُ النَّارَ»[5]؛ کسی که باکی ندارد که مال خود را چگونه بدست می‎آورد، خدای متعال هم باکی ندارد که او را از چه دری وارد دوزخ کند. لذا قبل از توجه به مسائلی مانند میزانِ حقوق و مزایا، باید به این نکته توجه کنیم حقوقی که به ما می‎دهند از طریق حلال بدست ما برسد. البته بخش دیگری از روزی حلال مربوط به عملکرد خود انسان است تا در قبال حقوق و مزدی که دریافت می‎کند به همان اندازه کار و تلاش داشته باشد. لذا امام از خدا درخواست می‎کنند تا شغل و راه درآمدی پیدا کنند که فردای قیامت بتوانند در مقابل خدا پاسخ‎گو باشند.

«وَ اسْتَفْرِغْ أَيَّامِي فِيمَا خَلَقْتَنِي لَه»

«پروردگارا، در طول ایام زندگی توان و نیروی مرا در راهی قرار ده که بتوانم برای آن‎چه که آفریده شده‎ام کار و تلاش نمایم»

از آن‎جایی که فلسفه وجودی آفرینش انسان برای خداوند متعال روشن و معلوم است، لذا حضرت از خداوند درخواست می‎کنند که اوقات او در جهتی قرار گیرد، که خداوند انسان را به خاطر آن آفریده است. اولین آیه‎ای که در رابطه با هدف خلقت انسان به ذهن می‎رسد، آیه شریفه «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون»[6].

 در رابطه با عبادت دو معنا مطرح شده است؛ یکی به معنای پرستش و معنای دیگر به معنای اطاعت است که هر دو معنا در تعبیرات قرآن ذکر و به آن اشاره شده است. در قرآن آمده است  حضرت ابراهیم(ع) به قوم خود خطاب کرد «قالَ أَ تَعْبُدُونَ ما تَنْحِتُون»[7]؛ آیا چیزهایی را می‎پرستید که خودتان با دست خود آن را تراشیده و شکل داده‎اید؟ در این آیه، «عبادت» به معنای پرستش آمده است؛ اما در آیه دیگری «عبادت» به معنای اطاعت آمده است «أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يا بَني‏ آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّيْطانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبين»[8]؛ آیا ما با شما عهد نبسته بودیم که شیطان را اطاعت نکنید؟

در حالات شیخ انصاری(ره) آمده است روزی بعد از اینکه درس شیخ انصاری(ره) تمام شد، یکی از شاگردان به ایشان خطاب کرد استاد من دیشب خواب عجیبی دیدم آیا اجازه هست آن را نقل کنم؟ شیخ انصاری(ره) اجازه دادند و شاگرد عرض کرد: «من دیشب خواب دیدم شخصی طنابی به گردن شما انداخته است و از خانه به سمت بازار می‎برد، اما در پایان راه شما این طناب را پاره کردید و به سمت خانه برگشتید ولی من حکمت این خواب را نفهمیدم». شیخ انصاری(ره) فرمود: «روز قبل ما مهمان داشتیم و چیزی در خانه نبود؛ عیال بنده هم اصرار بر این داشت که چیزی برای خانه تهیه کنم اما پولی در خانه نبود؛ فقط مقداری پول در اختیار من بود که آن را برای روزه و نماز آورده بودند تا برای فلان شخص نماز بخوانند و روزه بگیرند. با خود گفتم مقداری از این پول به عنوان قرض برمی‎دارم و زمانی که وضع مالی من خوب شد مجدداً آن را برمی‎گردانم. به سمت بازار حرکت کردم ولی پیوسته با خود درگیر بودم که اگر عزرائیل تو را قبض روح کند، چه جوابی خواهی داشت؟ سرانجام تصمیم خود را گرفتم و به سمت خانه برگشتم و با خود گفتم چون پولی در اختیار من نیست وظیفه‎ای برای خرید ندارم». نکته‎ای که در این جا حائز اهمیت است مسأله چشم و هم چشمی است که ناپسندی است که گاهی در زندگی افراد مشاهده می‎شود که به دنبال آن سرپرست خانواده دچار بدهکاری و یا مشکل در هزینه‎های خانواده می‎شود.

در روایتی از امام صادق(ع) وارد شده است «مَنْ أَطَاعَ رَجُلًا فِي مَعْصِيَةٍ فَقَدْ عَبَدَهُ»[9]؛ اگر کسی در معصیت اطاعت شخص دیگری را کرد، گویا این شخص را عبادت کرده است.

لذا باید تلاش کنیم که در مسیر اطاعت الهی قرار بگیریم؛ زیرا اگر انسان در مسیر اطاعت الهی قرار گرفت مرده و زنده ندارد. ، یکی از نزدیکان حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره) نقل کرده است زمانی که ایشان را وارد قبر می‎کردند، شخصی برای تلقین وارد قبر شد ولی بعد از چند لحظه  سریع از قبر بیرون آمد. به او گفتند چرا سریع از قبر بیرون آمدی؟ گفت من همین‎طور که تلقین می‎گویم، ایشان هم با من تکرار می‎کنند. نفر دومی برای تلقین وارد قبر شد اما همین ماجرا مجدداً تکرار شد. به نفر سوم گفتند ایشان آیت الله بروجردی(ره)  و کمی برای او توضیح دادند و به داخل قبر رفت و تلقین داد.

انسان‎هایی که بزرگ هستند حیات و ممات ندارند، حسین ابن علی(ع) هم بالای نیزه قرآن می‎خواند که همه جمعیت نگاه می‎کردند و می‎دیدند حسین(ع) بر بالای نیزه قرآن می‎خواند.