قال رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم):
«مَن تعلَّم للتّکبّر مات جاهلاً و مَن تعلّم للقول دون العمل مات منافقاً و مَن تعلّمه للمناظرة مات فاسقاً و مَن تعلَّمه لکثرة المال مات ذندیقاً و مَن تعلَّمه للعمل مات عارفاً»[1]
رسول اکرم (ص) میفرمایند:«کسی که علم بیاموزد برای اینکه تکبر ورزد و فخر فروشی کند،جاهل از دنیا خواهد رفت (یعنی از علمی که آموخته چیزی نصیبش نخواهد شد) و کسی که علم آموخته برای اینکه فقط به دیگران منتقل و برای دیگران نقل کند ولی خودش به علمش عمل نکند،منافق از دنیا خواهد رفت و کسی که علم را بیاموزد برای اینکه با دیگران مجادله و به بحث بیهوده با دیگران بپردازد، فاسق از دنیا خواهد رفت و کسی که علم را بیاموزد برای اینکه مالش را زیاد و عملش را وسیله کسب مال و ثروت قرار دهد، بی دین و کافر از دنیا خواهد رفت و کسی که علم را بیاموزد برای اینکه بر اساس علمش عمل کرده و علمش را هم به دیگران منتقل کند، عارف از دنیا خواهد رفت.»
پس انسان باید سعی کند علمی را که میآموزد،همراه با عمل باشد و وسیله تقرب او به خداوند گردد و گرنه چه بسا انسانِ بیسوادی که هیچ ادعایی ندارد، بهتر از کسی باشد که بهرهای از علم و دانش برده ولی عملش مطابق با علمش نباشد کما اینکه شاعرهم میگوید:
عامِ نادانِ پریشان روزگار بِه ز دانشمندِ ناپرهیزگار[2]
یکی از بحثهایی است که در جایجای زندگی به عمل و رفتار ما جهت میدهد؛ مسئله انگیزه است لذا اولیاء الهی و بزرگان به ما سفارش کردهاند که قبل از شروع در کارها و حرکات،انگیزه خود را تصحیح کنید تا بدانید به چه جهت و بر چه اساسی این کار را انجام میدهید. اگر میخواهید طلبه شوید، باید ببینید انگیزه شما چیست؟اگر تبلیغ میروید به چه منظور میروید؟ مسؤولیتی را میپذیرید انگیزه و هدف شما چیست؟ انسان باید بداند قبل از ورود در عرصه عمل آن چیزی که به عمل او جهت میدهد، انگیزه او از انجام آن عمل است و هر چه انگیزهها خالصتر و پاکتر باشد، عمل را زیباتر و مؤثرتر میسازد. و بر عکس هر چه ناخالصیها و انگیزههای غیر الهی بیشتر باشد، به همان تناسب آثار عملی هم کمتر و از مسیر الهی دورتر خواهد بود.
