روز اول سال تحصیلی با روز ولایت و امامت امام عصر حضرت بقیة الله الأعظم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مصادف شده است، این مناسبت خجسته را به شما عزیزان تبریک عرض میکنیم و از خداوند متعال میخواهیم که به ما توفیق عنایت کند که به گونهای عمل کنیم که موجب رضایت آن حضرت (عج) باشد وگرنه دچار خسران و زیان و ضرر خواهیم شد چون کارنامه اعمال ما به دست اوست، خوبیهای ما را به خوبی ثبت میکند و بدیهای ما نیز ثبت میشود لذا بر ما لازم است که نسبت به اعمالمان مراقبت داشته باشیم و به بایدها و نبایدهای الهی پایبند باشیم زیرا دیر یا زود همه از این دنیا رخت برخواهیم بست، آنگونه که خداوند متعال فرموده است: «كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْت»[1]، لکن انسان نمیداند که چه زمانی از دنیا خواهد رفت و گرنه اگر زمان مرگ خود را میدانست خیلی دلبسته و وابسته به دنیا نمیشد. امام صادق (ع) فرموده است: «إِنْ أُجِّلْتَ فِي عُمُرِكَ يَوْمَيْنِ فَاجْعَلْ أَحَدَهُمَا لِأَدَبِكَ لِتَسْتَعِينَ بِهِ عَلَى يَوْمِ مَوْتِك»[2]؛ اگر از عمرت دو روز باقى مانده باشد، يكى از آن دو روز را براى ادب (دانشِ) خود صرف كن تا براى روز مردنت از آن كمك بگيرى.
در بحث امروز به دو روایت از امام عسکری (ع) اشاره میکنیم و بعد روایتی در رابطه با سه ویژگی از ویژگیهای حضرت حجت بن الحسن (عج) اشاره خواهیم کرد؛
روایت اول: عن مولینا و مقتدینا الإمام العسکری (ع)؛ قال: «قُولُوا لِلنَّاسِ كُلِّهِمْ حُسْناً مُؤْمِنِهِمْ وَ مُخَالِفِهِمْ أَمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَيَبْسُطُ لَهُمْ وَجْهَهُ وَ أَمَّا الْمُخَالِفُونَ فَيُكَلِّمُهُمْ بِالْمُدَارَاةِ لِاجْتِذَابِهِمْ إِلَى الْإِيمَان»[3].
امام حسن عسکری (ع) در روایت مذکور، فرموده است که با همه مردم، چه مؤمن و چه مخالف، به زبان خوش سخن بگویید. مؤمن، به مؤمنان روی خوش نشان میدهد و با مخالفان با مدارا سخن میگوید تا به ایمان، جذب بشوند.
انسان مؤمن باید با مؤمنان با روی خوش سخن بگوید و با مخالفان مدارا کند، رسول اکرم (ص) فرموده است: «أَمَرَنِي رَبِّي بِمُدَارَاةِ النَّاسِ كَمَا أَمَرَنِي بِأَدَاءِ الْفَرَائِض»[4]؛ پروردگارم من را به مدارا کردن با مردم امر کرده است، همانطور که به أداء واجبات امر کرده است.
امام کاظم (ع) در پاسخ شخصی که از ایشان در رابطه با همسایه خوب سؤال کرد، آن حضرت (ع) فرمود: «لَيْسَ حُسْنُ الْجِوَارِ كَفَّ الْأَذَى وَ لَكِنَّ حُسْنَ الْجِوَارِ الصَّبْرُ عَلَى الْأَذَى»[5]؛ حُسنِ همسایگی این نیست که به همسایه آزار نرسانی، بلکه حسن همسایگی آن است که در برابر آزار همسایه شکیبا باشی.
مدارا کردن با مخالفان باعث میشود که به اسلام جذب شوند. در حالات امام حسن مجتبی (ع) وارد شده است که ایشان همسایهای یهودی داشت که رطوبت منزلش به منزل امام مجتبی (ع) سرایت کرده بود، روزی دید که دیوار منزل امام مجتبی (ع) از رطوبت خیس شده است، به امام (ع) عرض کرد که چرا اعتراض نکردی؟ آن حضرت (ع) فرمود که تصورم این بود که خودت متوجه هستی و نیازی به تذکر از طرف من نیست، این شخص بعد از برخوردی که از امام (ع) دید، مسلمان شد.
بنابراین، باید با مخالفین مدارا شود و سعی شود تا چهره دین و اسلام به شیوه صحیح به آنها معرفی شود تا نه تنها از اسلام و دین فاصله نگیرند، بلکه جذب اسلام شوند و بفهمند که دین و آموزههای دین علاوه بر زندگی اخروی پاسخگوی نیازهای دنیوی آنان نیز میباشد.
روایت دوم: قال الإمام العسکری (ع): «مَنْ لَمْ يَتَّقِ وُجُوهَ النَّاسِ لَمْ يَتَّقِ اللَّهَ»[6]؛ کسی كه از مردم پروا نكند از خدا نيز پروا نمىكند.
اگر حیا نباشد، هیچ چیزی مانع و جلودار ارتکاب گناهان نخواهد بود لذا باید کوشید تا تربیت فرزندان بر محورحیا باشد تا گستاخ و تبهکار نشوند.
امام عسکری در روایت مذکور، فرموده است که کسی که از مردم شرم نکند، از خدا هم حیا نخواهد کرد زیرا وقتی انسان برای مردمی که آنها را میبیند ارزشی قائل نباشد و در حضور آنان بیحیایی کند به طریق اولی در برابر خدایی که او را با چشم سر نمیبیند، بیپروایی و بیحیایی خواهد کرد.
روایت سوم: ویژگیهای حضرت بقیة الله الأعظم (ع)؛ «ألمَهديُّ سَمِحٌ بِالمالِ، شديدٌ على العمّال، رحيمٌ بالمساكين»[7]؛ حضرت مهدی (عج) بخشنده است و مال را به وفور می بخشد، بر مسئولان و کارگزاران بسیار سختگیر و بر فقرا و ضُعفا رئوف و مهربان است.
با سختگيرى و اعمال روش دور از نرمش و چشم پوشى، درباره كارگزاران حكومت و مجريان امور، امام عصر (عج) روشهاى عادلانه خويش را در جامعه جامه عمل میپوشاند و نمونه كامل حکومت الهی را به همگان نشان میدهد و اصلىترين مشكلى كه همه حكومتهاى بشرى در طول تاريخ گرفتار آن بودند را از ميان برمیدارد.
«الحمدلله رب العالمین»
[1]. عنکبوت: 57.
[2]. کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی (ط- الإسلامیة)، ج8، ص150.
[3]. نورى (محدث نوری)، حسينبن محمدتقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص261، ح14061.
[4]. کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی (ط- الإسلامیة)، ج2، ص117.
[5]. ابن شعبه حرانى، حسنبن على، تحف العقول، ص409.
[6]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الأطهار علیهم السلام (ط- بیروت)، ج68، ص336.
[7]. ابن طاووس، علىبن موسى، التشريف بالمنن في التعريف بالفتن، ص325.