حضرت آيت الله سيد هاشم حسيني بوشهري «دامت برکاته» در شبکه استانی بوشهر در برنامه دریای رحمت طي سخناني درباره دغدغه های مهم پیامبر رحمت(ص) عنوان کردند: حضرت محمدمصطفی صلوات الله علیه میفرماید: «إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِي مِنْ بَعْدِي هَذِهِ الْمَكَاسِبُ الْحَرَامُ وَ الشَّهْوَةُ الْخَفِيَّةِ وَ الرِّبَا»[1]. بیشترین چیزی که من پس از خودم میترسم یکی کسبها و درآمدهای حرام، شهوتهای مخفی، ـ لذتهایی که انسان به صورت مخفی انجام میدهد و به آن میرسد ـ و سوم ربا در جامعه اسلامی است. اولین نگرانی نبی گرامی اسلام مسئله درآمدهای حرام است، خیلی نکته مهمی است؛ به چه کاری مشغول هستید؟ چه میکنید؟ ماهی چقدر درآمد دارید؟ این درآمدتان از چه طریق است؟ حرام است؟ حلال است؟ پیغمبر خیلی جدی میگوید دارید این را وارد زندگیتان میکنید، لقمه حرام وارد زندگی نکنید، لقمه حلال وارد زندگی کنید. سرسفرهتان وقت افطار و سحر از لقمه حلال استفاده کنید، چون هر عملی که انسان انجام بدهد، این عمل رویشی دارد، درست مثل درختی که شما میکارید و آب میدهید و رسیدگی میکنید، رشد دارد، کارهایی هم که ما در زندگی انجام میدهیم این شکلی است که عمل انسان از لقمه حلال نشأت بگیرد و عمل انسان از لقمه حرام نشأت نگیرد، لذا قرآن هم میفرماید: «كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَ اعْمَلُوا صَالِحاً»[2] خیلی جالب است، چه رابطهای بین این دو جمله وجود دارد، رابطه خیلی جالب است میگوید: «كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَ اعْمَلُوا صَالِحاً» یعنی اگر عمل صالح میخواهید از طیبات استفاده کنید، به دنبال لقمه حلال است که عمل صالح پدید میآید، نماز شب به دنبال لقمه حرام به وجود نمیآید، روزه به دنبال لقمه حرام به وجود نمیآید، اگر روزهای هم باشد روزه ظاهری است، روزه واقعی به دنبال لقمه حلال به وجود میآید، اولیای الهی خیلی دقت داشتند که چه چیزی به دست میآورند، چگونه مصرف کنند، چگونه عمل کنند، نبی گرامی اسلام در سخن دیگری این تعبیر بلند را مطرح میکند، میفرماید: «طوبى لمن طاب كسبه و صلحت سريرته و حسنت علانيته و استقامت خليقته»[3] چهار مشخصه که یک انسان مومن داشته باشد خوشا به حال کسانی که از این چهار ویژگی برخوردارند، 1. کسی که شغل و کسبش پاکیزه است؛ مغازه دار است، صبح میرود مغازه معامله میکند، غش در معامله او نیست، ناخالصی در معامله او نیست، جنس تقلبی را به مشتری غالب نمیکند؛ کارمند است و برای اینکه این حقوقی که آخر ماه میگیرد حلال باشد از تمام ساعات موظفیاش استفاده و خدمت میکند؛ مراجعه کننده را تکریم میکند؛ احترام میکند و هر کس در هرجایی کم فروشی نمیکند، نکته دوم «صلحت سریرته» باطنش هم پاکیزه باشد و نکته سوم ظاهرش هم نیکو باشد، یعنی طبق موازین دینی خودش را آراسته کند و نکته چهارم خلق و خوی او هم خلق و خوی قابل پسند باشد، این چهار مشخصه نبی گرامی اسلام مطرح میکند، عمده آنچه که من در اینجا مطرح کردم آن مسئله کسب حلال است که پیغمبر کسب حلال را در کنار اصلاح باطل، در کنار اصلاح ظاهر و در کنار اخلاق خوب قرار داده است.