حضرت آیت الله حسینی بوشهری«دامت برکاته» استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در ابتدای درس اخلاق و تفسیر خود با بیان نکات اخلاقی فرمودند: عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) عَنِ اللَّهِ تَعَالَى؛ أَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَى مُوسَى: «يَا مُوسَى مَنْ كَانَ ظَاهِرُهُ أَزْيَنَ مِنْ بَاطِنِهِ فَهُوَ عَدُوِّي حَقّاً وَ مَنْ كَانَ ظَاهِرُهُ وَ بَاطِنُهُ سَوَاءً فَهُوَ مُؤْمِنٌ حَقّاً وَ مَنْ كَانَ بَاطِنُهُ أَزْيَنَ مِنْ ظَاهِرِهِ فَهُوَ وَلِيِّيٌ حَقّاً»[1].
رسول گرامی اسلام (ص) در روایت مذکور، از قول خداوند تبارک و تعالی نقل کرده است که خداوند متعال به حضرت موسی (ع) وحی کرد و فرمود که ای موسی! هر کس که ظاهرش از باطنش زیباتر باشد حقیقتاً دشمن من است و کسی که ظاهر و باطنش مساوی باشد، حقیقتاً مؤمن است و کسی که باطنش از ظاهرش زیباتر باشد، حقیقتاً از اولیاء الهی است.
خداوند متعال در خطاب مذکور، افراد را به سه دسته تقسیم کرده است؛
دسته اول، کسانی هستند که ظاهرشان زیبا جلوه میکند ولی باطن آنان زیبا نیست؛
ظاهرش چون قصر کافر پر حُلل باطنش، قهر خدا عزّ و جلّ
این افراد در حقیقت دشمن خداوند میباشند، این افراد در جامعه، خودشان را چنان زیبا جلوه میدهند که انسان فکر میکند که در همه حالات اینگونهاند، در حالی که باطنشان اینگونه نیست و باطن آنان با ظاهرشان متفاوت است، در یکی از رباعیات منسوب به خیّام اینگونه آمده است:
شیخی به زنی فاحشه گفتا مَستی هر لحظه به دام دِگری پابستی
گفتا: شیخا، هر آنچه گویی هستم آیا تو چنان که مینمایی هستی؟
در جامعه نیز افراد زیادی مشاهده میشوند که در ظاهر، خودشان را خوب جلوه میدهند، لکن باطنشان با ظاهرشان متفاوت است، این افراد بعد از اینکه اعتماد دیگران را جلب میکنند، از این اعتماد سوء استفاده میکنند و سرشان کلاه میگذارند. بنابراین، انسان باید سعی کند که ظاهر و باطنش یکی باشد و چنان باشد که خودش را نشان میدهد.
دسته دوم، کسانی هستند که ظاهر و باطنشان مساوی است که این افراد، به راستی مؤمناند.
دسته سوم، افرادی هستند که باطن آنان از ظاهرشان زیباتر است که به راستی از اولیاء خدا میباشند. گاهی انسان، افرادی را مشاهده میکند که ظاهراً یک شخص عادی و معمولی است، ولی در واقع از صفای باطن برخوردار است و از اولیاء الهی است. بعضی از اولیاء الهی برای اینکه رَد گم کنند، ظاهراً به گونهای رفتار میکنند که معمولی به نظر آیند و مردم به آنها کاری نداشته باشند، کما اینکه در احوالات شخصی که کارش حمل بار بوده است، اینگونه آمده است که در حال حمل بار بود که کودکی را در حال سقوط از پشت بام دید، فریاد زد: «نگهش دار»، کودک در همان حال بین زمین و آسمان معلق ماند و مردم او را گرفتند و به مادرش تحویل دادن و به خیال اینکه معجزهای رُخ داده است به سمت آن شخص هجوم بردند، آن مرد گفت که من کار خاصی نکردهام و معجزهای رُخ نداده است، بلکه یک عمر دستورات الهی را اطاعت کردم و اکنون یک بار از خداوند چیزی را درخواست کردم و خداوند متعال نیز خواسته من را اجابت فرمود. بنابراین، اولیاء الهی کسانی هستند که باطنشان از ظاهرشان زیباتر است، نه اینکه ظاهرشان به نحوی باشد که زیباتر از باطنشان باشد و باطنشان چیزی غیر از ظاهرشان باشد.