معاون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم حضرت آيت الله سيد هاشم حسيني بوشهري «دامت برکاته» طي سخناني در جمع شاگردان خود در رابطه با نقش زبان نسبت به جلب خیر و شر در زندگی انسان با بیان روایتی فرمودند: قال مولانا و مقتدانا علی بن الحسین(ع): «إِنَّ لِسَانَ ابْنِ آدَمَ يُشْرِفُ عَلَى جَمِيعِ جَوَارِحِهِ كُلَّ صَبَاحٍ فَيَقُولُ كَيْفَ أَصْبَحْتُمْ فَيَقُولُونَ بِخَيْرٍ إِنْ تَرَكْتَنَا وَ يَقُولُونَ اللَّهَ اللَّهَ فِينَا وَ يُنَاشِدُونَهُ وَ يَقُولُونَ إِنَّمَا نُثَابُ وَ نُعَاقَبُ بِكَ»[1]؛
امام سجاد (ع) در رابطه با نقش زبان نسبت به جلب خیر و شر در زندگی انسان، به این نکته اشاره دارند که هر صبح این زبان، بقیه اعضا و جوارح را مورد خطاب قرار می دهد و اولین سوالی که از آنها میپرسد این است که: «كَيْفَ أَصْبَحْتُمْ»، شما شب را چگونه به صبح آوردهاید؟ «فَيَقُولُونَ بِخَيْرٍ إِنْ تَرَكْتَنَا» اعضا و جوارح میگویند: ما مشکلی نداریم (دست، پا، گوش، چشم و بقیه اعضاء و اندام مشکلی ندارند) فقط یک مشکل داریم که آن هم تو [زبان] هستی و اگر تو ما را به حال خودمان رها کنی، ما مشکلی نداریم.
حقیقت امر هم همین است؛ بخش زیادی از درگیر شدن دست و پا و چشم و گوش و بقیه اعضاء و جوارح، زبان است؛ با یک سخن ناحق دعوا و نزاع پیش میآید، پای افراد به دادگاه کشیده میشود و همه بخاطر مشکل آفرینی زبان است، البته این گونه موارد بُعد سلبی و منفی زبان که انسان باید به آن واقف باشد.
شما می دانید ذکر و حمد خدا با زبان است، شکر و عبادت خدا با زبان است. تمام جلب محبتها و رحمتها و لطفها و عنایتها چه از ناحیه خالق، چه از ناحیه مخلوق از همین رهگذر است، زبان خوش، زبان نرم، زبان ملایم، زبان نصیحت، زبان خیرخواهی، صلح و آشتی ها بین مردم،حل کردن دعواها و مشکلات مردم، چقدر برکت از آن می بارد ولی اعضا و جوارح به زبان می گویند ما را به خیر تو امیدی نیست، شر مرسان. بخاطر یک کلمه، سوء تفاهمی که بین زن و شوهر، بین بچه و پدر و مادر بوجود می آید یک جمله که رد و بد می شود کانونی از بحران در زندگی این شعله ور می شود که گاهی تا سالها این کانون شعله ور شده و خاموش نمی شود.
«وَ يَقُولُونَ اللَّهَ اللَّهَ فِينَا»؛ اعضا و جوارح به زبان میگویند: ترا به خدا سوگند می دهیم «اللَّهَ اللَّهَ فِينَا»،یعنی درباره ما ملاحظه کن، ترا به خدا درباره ما یک مقداری لطف و ترحم و توجه داشته باش.
«وَ يُنَاشِدُونَهُ»و زبان را نصیحت می کنند؛ «وَ يَقُولُونَ إِنَّمَا نُثَابُ وَ نُعَاقَبُ بِكَ» اگر روزی پاداشی به ما داده شود به خاطر توست، چون در طریق درستی قدم گذاشتهای و اگر روزی ما را کیفر کنند به خاطر توست؛ تو منشاء هم خیر و ثوابی و هم منشاء شر و عذاب هستی.
[1]. كلينى، ابو جعفر، محمد بن يعقوب، الكافي (ط - الإسلامية)، ج2،