قال مولانا امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع): «إِنَّ الدُّنْيَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا وَ دَارُ عَافِيَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا»[1].
در آیات قرآن کریم و کلمات ائمه معصومین (ع)، دو دیدگاه نسبت به دنیا بیان شده است؛ در برخی از تعبیرات و روایات، نسبت به دنیا شدت عمل نشان داده شده است و از آن با تعابیری مانند «فتنه» یاد شده است، اما در برخی دیگر از تعبیرات، به خوبیهای دنیا اشاره شده است. البته خوبیها و بدیها به نحوه رفتار انسانها بستگی دارد لذا دنیا ذاتاً بد یا ذاتاً خوب نیست؛ به تعبیر دیگر اگر انسان در دام دنیا گرفتار شود و تمام آبرو و حیثیت خود را در جهت به دست آوردن دنیا مصرف کند، چنین دنیایی قطعاً پست و مذموم خواهد بود. اما اگر انسان با شناخت مناسب و آگاهی کافی با دنیا تعامل داشته باشد، این دنیا محل ورود ملائکه، انبیاءالله و اولیاءالله خواهد شد و بسیاری از درجات عالیهای که انسان روز قیامت کسب میکند در سایه همین تعامل خوب با دنیا خواهد بود.
امیرالمؤمنین علی (ع) نیز در روایت مذکور به همین موضوع اشاره کرده و فرموده است که دنيا سراى راستى است براى كسى كه با آن راست بگويد و سراى ايمنى (از عذاب الهى) است براى كسى كه آن را درست فهم كند و سراى توان‌گرى است براى كسى كه از آن توشه بردارد و سراى پند است براى كسى كه از آن پند گيرد.
طبق فرمایش حضرت علی (ع)، اگر با دنیا به خوبی برخورد شود، دنیا محل صدق و راستی، عافیت، توانگری و غنا خواهد بود؛ به عنوان نمونه اگر انسان در دنیا طمع و حرص داشته باشد پیوسته در رنج و عذاب خواهد بود اما اگر قناعت پیشه کند، زندگی او همراه با آسایش و آرامش خواهد بود. حتی این دنیا میتوانند محل توانگری و خانه ثروت انسان باشد و به تعبیر روشنتر انسانی که در پرتو زندگی در دنیا تلاش میکند تا اندوختههای معنوی خود را افزایش دهد و دین خود را تقویت میکند، غنیترین افراد خواهد بود زیرا در سرای جاودان آخرت، تنها سرمایهای که برای حال انسان مفید میباشد، همین اندوختههای معنوی است.
گاهی برخی از افراد به بنده مراجعه میکنند و تقاضا دارند تا نصیحت و پندی برای آنان بیان کنم. البته من نیز چیزی از خود ندارم و آنچه که بیان میکنم از سخن بزرگان و کلمات نورانی اهل بیت (ع) است. بنده عرض میکنم خود دنیا پند و موعظه است. انسانهایی که روزی در کنار ما بودند و اکنون در زیر خاک مدفون شدهاند و انسانهایی که روزی جوان بودند ولی اکنون سالخورده و پیرند، همه اینها موعظه و پند است که باید مایه عبرت برای انسان باشد.
یکی از چیزهایی که باید به آن توجه داشته باشیم رعایت حقوق پدر و مادر و احترام کردن آنهاست. در حالات مرحوم آیت الله مرعشی نجفی (ره) آمده است که ایشان هر روز قبل از اذان صبح، پشت درب حرم حضرت معصومه (س) مینشست و منتظر باز شدن درب حرم میشد. ایشان گفته است که در یکی از روزهای دوران کودکی، مادرم مرا صدا زد و گفت به طبقه بالا برو و پدرت را برای نهار صدا کن، هنگامی که به طبقه بالا رفتم دیدم پدرم همانطور که مشغول مطالعه بوده است، خوابیده است، با خود گفتم اگر امر مادر را اجابت کنم و پدر را بیدار کنم و ایشان ناراحت شوند، چه جوابی بدهم! لذا لبهای خود را به کف پای پدرم چسباندم و به آرامی چند بوسه زدم تا این که پدرم از خواب بیدار شد. هنگامی که پدرم این صحنه را دید دستهای خود را به آسمان بلند کرد و دعا کرد خدایا به فرزند من عزت عنایت کن.