عن مولینا و مقتدینا الإمام الصادق (ع): «الْمَغْبُونُ مَنْ غُبِنَ عُمُرَهُ سَاعَةً بَعْدَ سَاعَة»[1].
و فی روایة اخری عن الصادق (ع): «لَا تَدَعْ قِيَامَ اللَّيْلِ فَإِنَّ الْمَغْبُونَ مَنْ غُبِنَ قِيَامَ اللَّيْلِ»[2].
دو روایت مذکور، عبارةٌ اخری از استفاده از فرصتهایی است که در اختیار انسان میباشند. انسان گاهی بیتوجه است و خیال میکند که زندگی همین است که شب بخوابد و صبح بیدار شود و روز خود را به شب برساند و این سیر تا پایان عمرش ادامه داشته باشد، در حالی که عمر انسان محدود است و او از محدودیت عمر غافل است.
امام صادق (ع) در روایت اول، فرموده است که زیانکار واقعی کسی است که لحظه لحظه عمرش را از دست میدهد و از آن استفاده نمیکند. از دست دادن فرصت عمر یا به این نحو است که انسان عمر خود را در راه گناه و معصیت و نافرمانی از دستورات الهی صرف میکند یا به این نحو است که از عمرش استفاده لازم را نمیبرد. ممکن است که انسان گناه نکند، ولی با اینکه استعداد دارد، امکانات دارد و توانایی لازم را دارد از فرصتهای پیش رویش استفاده نمیکند و فرصتهایش از بین میروند. پس انسان باید سعی کند تا از فرصتهایی که در زندگی برای او فراهم شده است به نحو احسن استفاده کند و دچار روزمرگی نشود.
مرحوم میرزا علی آقای محدثزاده (ره) فرزند مرحوم آقا شیخ عباس قمی (ره) گفته است که شخصی اروپایی کتابی به نام یک دقیقه قبل از غذا نوشته بود و درباره اینکه چرا اسم این کتاب را یک دقیقه قبل از غذا گذاشته است، گفته بود که تراکم کاری من زیاد بود و در عین حال علاقه داشتم که کتابی بنویسم، ولی فرصت این کار را نداشتم، تا اینکه زمانی که خانم برای صرف غذا من را صدا میزد و سر سفره مینشستم، تا زمانی که غذا کشیده میشد یکی دو دقیقه زمان میبرد، من در همین فرصت کوتاه شروع به نوشتن کردم و هر روز چند خطی مینوشتم و این کار را هر روز انجام دادم تا اینکه تبدیل به کتاب شد و کتابی را در آن فرصتهای کوتاه به رشته تحریر درآوردم.
امام صادق (ع) در روایت دوم، فرموده است که شب زندهداری و نماز شب را رها نکن چون زیانکار کسی است که نماز شب را ترک کند. برکات زیادی در سایه نماز شب و شب زندهداری نصیب انسان میشود لذا انسان باید از نماز شب غافل نشود و آن را ترک نکند. خیلی از انسانها تا نیمههای شب بیدار میمانند و نه تنها نماز شب نمیخوانند، بلکه چه بسا نماز صبحشان نیز با تأخیر خوانده شود یا اصلاً نخوانند و نمازشان قضا شود. انسان باید مطابق سیره اهل بیت (ع) عمل کند، یعنی شب زود بخوابد تا صبح بتواند زود از خواب بیدار شود و سحرخیز باشد.