عرق جنب از حرام- حکم عرق جنب در حال غسل 9/10/91

                     

   درس خارج   فقه   حضرت آیت الله حسینی بوشهری

موضوع کلی: عرق جنب از حرام مسئله   206         تاریخ: 9 دی 1391  

موضوع جزئی: حکم عرق جنب از   حرام در حال غسل      مصادف   با: 15 صفر 1434           سال: چهارم                        جلسه: 45

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

مسئله 206: «العرق الخارج منه حال الإغتسال قبل تمامه نجسٌ و لهذا فلیغتسل فی الماء البارد و إن لم یتمکن فالیرتمس فی الماء الحارّ و ینوی الغسل حال الخروج أو یحرّک بدنه تحت الماء بقصد الغُسل».

مبنای مرحوم سید، نجاست عرق جنب از حرام است ولی نظر ما این شد که شخص اگر عرق جنب از حرام به همراه داشته باشد احتیاط این است که با آن حالت نماز نخواند. ایشان می‏فرماید: اگر کسی از حرام، جنب شد و بخواهد غسل کند، و در حال غسل کردن و قبل از تمام شدن غسل، عرقی از بدن او خارج شد، این عرق نجس است، پس معنای کلام این شد که عرق، قبل از جنب از حرام مشکلی ندارد ولی عرق در حال جنابت و بعد از جنابت نجس است، بنابراین اگر کسی قبل از اینکه غسل او تمام شود عرق کرد، عرق او نجس است لذا باید با آب سرد غسل کند تا عرق نکند و اگر تمکن از غسل کردن با آب سرد نداشت، با آب گرم و به صورت ارتماسی غسل کند و در حال خروج از آب نیت غسل کند که با این ارتماس، هم رفع خبث می‏شود و هم رفع حدث، یا اینکه وقتی زیر آب است بدنش را به نیت غسل حرکت دهد که این حرکت بدن متفاوت است با لحظه‏ای که زیر آب رفته، یعنی زیر آب رفتن را به عنوان رفع الخبث و حرکت بدن را به عنوان غسل تلقی کند.

سؤال: عرقی که در حال اغتسال و قبل از اتمام غسل، از جنب خارج می‏شود چه حکمی دارد؟

پاسخ: در اینجا دو مبنا وجود دارد؛ یکی مبنای مرحوم سید و کسانی است که از ایشان تبعیت کرده‏اند که عرق جنب از حرام را نجس می‏دانند و مبنای دیگر می‏گویند: ادله دال بر نجاست عرق جنب از حرام، تمام نیست بنابراین مبنا را بر طهارت عرق جنب از حرام می‏گذارند.

بر مبنای کسانی که عرق جنب از حرام را نجس می‏دانند عرقی که در حال اغتسال و قبل از اتمام غسل از جنب خارج می‏شود نجس است؛ زیرا ارتفاع نجاست به تمام شدن غسل است، یعنی تا زمانی که غسل تحقق پیدا نکرده و حکم مطهر بودن بار نشده همچنان آن شخص، جنب تلقی می‏شود و چون جنب تلقی می‏شود، عرقی که از بدنش خارج شده، نجس است اما اگر غسل تحقق پیدا کرد، رفع الحدث می‏شود و از عنوان جنب بودن خارج می‏شود که عرق او بعد از غسل، عرق جنب از حرام نیست، یعنی با انجام غسل رفع حدث و پاک شده در نتیجه خبثی وجود ندارد که بخواهد مشکل ایجاد کند. بنابراین طبق مبنای مرحوم سید و تابعینش، نجاست دائر مدار جنابت است، یعنی تا زمانی که جنابت هست، نجاست هم باقی است و مادامی که غسل انجام نشده جنابت وجود دارد لذا اگر غسل انجام شد و بعد از آن، عرق خارج شد، بر این عرق، عرق جنب از حرام صدق نمی‏کند و نجس نیست لذا مس قرآن توسط جنب از حرام در حال غسل و قبل از اتمام آن، جایز نیست. بنابراین اگر در آب سرد غسل کند عرق نمی‏کند و مشکلی هم بوجود نمی‏آید.

حال اگر کسی بخواهد در آب گرم غسل کند که عادتاً موجب عرق کردن انسان می‏شود، در اینجا دو مبنا وجود دارد؛ یک مبنا این است که ما ارتماس واحد (انسان خودش را در آب بیندازد به گونه‏ای که آب تمام بدن را فرا بگیرد) را در شستن و غسل کافی بدانیم، یعنی بگوییم بر این ارتماس، هم غَسل (شستن) و هم غُسل صدق می‏کند، و هم نجاست و هم حدث با این ارتماس دفعةً واحدةً از بین می‏رود و «اتحاد زمانی» بین این دو مشلکی ایجاد نمی‏کند، یعنی تقدم رتبی را کافی بدانیم نه تقدم ترتیبی رفع الخبث علی رفع الحدث، یعنی بگوییم رفع الخبث رتبةً بر رفع الحدث مقدم است؛ چون زمانی رفع الحدث می‏شود که بدن پاک باشد و تقدم رتبی رفع الخبث بر رفع الحدث کفایت می‏کند ولو آن که تقدم ترتیبی نیست که مثلاً گفته شود این مربوط به رفع الخبث و آن دیگری مربوط به رفع الحدث است؛ چون فرض این است که این اتفاق دفعةً واحدةً رخ داده و حالت ارتماس یک بار از آن شخص صادر شده است. پس اگر مبنا بر کفایت تقدم رتبی باشد در این صورت اگر کسی غسل ارتماسی انجام داد- ولو «اتحاد زمانی» وجود دارد - با این غسل، هم رفع خبث می‏شود و هم رفع حدث.

اما اگر تقدم رتبی کافی نباشد و معتقد شدیم که طهارت از خبث بر طهارت از حدث مقدم است؛ چون چنین تقدمی در خارج محقق نشده، غسل انجام شده صحیح نیست؛ زیرا جنابت مرتفع نشده و ما گفتیم طهارت و نجاست دائر مدار وجود و عدم وجود جنابت است، یعنی تا زمانی که جنابت مرتفع نشده باشد غسل محقق نشده و با عدم تحقق غسل، طهارت هم محقق نمی‏شود.

البته مرحوم سید، تقدم رتبی را کافی می‏داند و تعبیر ایشان که می‏فرماید: «و إن لم یتمکن فالیرتمس فی الماء الحارّ و ینوی الغسل حال الخروج أو یحرّک بدنه تحت الماء بقصد الغُسل» دال بر این است که تقدم رتبی، کفایت می‏کند و ظاهر عبارت این است که به ارتماس مجدد نیاز نیست و به همان یک مرتبه، هم رفع خبث می‏شود و هم رفع حدث.

ممکن است گفته شود در اینجا دو ارتماس صورت گرفته؛ یکی با زیر آب رفتن و دیگری با خروج از آب که نیت غسل می‏کند ولی اینگونه نیست، زیرا عرف این دو را یک ارتماس می‏داند نه بیشتر. و ممکن است گفته شود اینکه مرحوم سید فرمودند «بدنش را زیر آب به قصد غسل حرکت دهد» ارتماس جدید است، که در پاسخ گفته می‏شود از نظر عرف، ارتماس جدید بر آن صادق نیست و استمرار همان ارتماس قبلی است.

بحث جلسه آینده: تتمه‏ این مطلب همراه با نظر مختار را انشاء الله در جلسه آینده ذکر خواهیم کرد.

«والحمد لله رب العالمین»

 

Please publish modules in offcanvas position.