تفسیر

تفسیر آیه92: « وَ لَقَدْ جَاءَكُمْ مُوسَى بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنْتُمْ ظَالِمُونَ»[1]؛ و (نيز) موسى آن همه معجزات را براى شما آورد و شما پس از (غيبت) او، گوساله را انتخاب كرديد؛ در حالى كه ستمگر بوديد.

خداوند متعال در آیه مذکور، ادعای یهودیان را که می‏گفتند که ما فقط به تورات ایمان داریم، مورد نقد قرار داده است و فرموده است که شما چگونه ادعای ایمان به تورات دارید، در حالی که بعد از غیبت حضرت موسی (ع)، گوساله پرست شدید. پس آیه مذکور، در مقام نقد بنی‏اسرائیل است.

مسئولیتی که حضرت موسی (ع) داشت، این بود که معجزاتی که خدا در اختیار او قرار داده بود را به مردم ارائه دهد. خداوند متعال در رابطه با پیامبران الهی دو تعبیر دارد؛ یک تعبیر، مثل تعبیری است که در این آیه به کار رفته است که خداوند متعال از فعل «جاء» استفاده کرده است و تعبیر دیگر، این است که خداوند متعال از فعل «أتی» استفاده کرده است، مثل اینکه خداوند متعال فرموده است: «لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَ الْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ الْبَيِّنَةُ* رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُو صُحُفاً مُطَهَّرَةً»[2]؛ كافرانِ از اهل كتاب و مشركان (مى‌گفتند:) دست از آيين خود برنمى‌دارند تا دليل روشنى براى آنها بيايد* پيامبرى از سوى خدا (بيايد) كه صحيفه‌هاى پاكى را (بر آنها) بخواند.

پس واژه «جاء» و «أتی» تقریباً یک مضمون را دارند. کافران، اهل کتاب و مشرکان از آیین خود دست برنمی‏داشتند و منتظر دلیل آشکار و بیّن بودند که فرستاده‏ای از جانب خداوند نوشته‏ها و صحیفه‏های پاک را بر آنان تلاوت کند.

فعل «تأتی» از ریشه «إتیان» به معنای آمدن با سهولت و راحتی است و به همین دلیل، در رابطه با امر و حکم خداوند نیز به کار می‏رود، مثل «أتی امر الله»، یعنی فرمان خداوند رسید. بنابراین، تفاوت «أتی» با «جاء» در این است که «أتی» در موردی به کار می‏رود که بیّنات الهی به آسانی و سهولت در اختیار مردم قرار می‏گیرد، ولی «جاء» در موردی به کار می‏رود که آورنده پیام با سختی و دشواری پیام الهی را در اختیار مردم قرار بدهد، کما اینکه حضرت موسی (ع) در راه رساندن پیام الهی به بنی‏اسرائیل سختی‏ها و دشواری‏های زیادی را متحمّل شد تا آنان به راه راست هدایت شوند، لکن بنی‏اسرائیل با بهانه‏های مختلف از دستورات الهی سرپیچی می‏کردند.

«الحمد لله رب العالمین»