تفسیر

ادامه تفسیر آیه95: «وَ لَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَداً بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ»[1]؛ ولى آنها، به خاطر اعمال بدى كه پيش از خود فرستاده‌اند، هرگز آرزوى مرگ نخواهند كرد و خداوند از ستمگران آگاه است.

روشن است که یهودیان به سبب عملکرد نادرستی که داشتند هیچ‏گاه آرزوی مرگ نمی‏کنند چون وقتی به گذشته خود نگاه می‏کنند، می‏بینند که گذشته‏شان خیلی تیره و تار است و کسی که گذشته تاریکی دارد هیچ‏گاه آرزوی مرگ نمی‏کند. کسی می‏تواند مرگ را آرزو کند که آماده ملاقات پروردگار باشد و اوامر الهی را انجام داده باشد و آنچه را خدا از آن نهی کرده است، ترک کرده باشد.

مخاطب آنچه در رابطه با یهودیان آمده است، فقط یهودیان نیستند، بلکه کلّ بشریّت؛ در طول تاریخ مخاطب خطاباتی می‏باشند که قرآن در رابطه با یهودیان بیان کرده است و لذا عملکرد یهودیان باید برای سایر انسان‏ها عبرت‏آموز باشد تا نه تنها از مرگ نترسند، بلکه با آمادگی کامل به استقبال مرگ بروند، کما اینکه معصومین (ع) این‏گونه بوده‏اند. امام علی (ع) فرموده است: «وَ اللَّهِ لَابْنُ أَبِي طَالِبٍ آنَسُ‏ بِالْمَوْتِ‏ مِنَ‏ الطِّفْلِ‏ بِثَدْيِ أُمِّه‏»^[2]؛ سوگند به خدا، انس و علاقه فرزند ابى‏طالب به مرگ در راه خدا، از علاقه طفل به پستان مادرش بيشتر است.

آن حضرت (ع) در خطبه متّقین فرموده است: «وَ لَوْ لَا الْأَجَلُ الَّذِي كَتَبَ اللَّهُ [لَهُمْ‏] عَلَيْهِمْ لَمْ تَسْتَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِي أَجْسَادِهِمْ طَرْفَةَ عَيْنٍ شَوْقاً إِلَى الثَّوَابِ وَ خَوْفاً مِنَ الْعِقَابِ»[3]؛ و اگر نبود مرگی که خدا برای آنان مقدّر فرموده است، از شوق دیدار بهشت و از ترس عذاب جهنّم روح آنان حتی به اندازه برهم زدن چشم، در بدنهایشان قرار نمی‌گرفت.

حافظ نیز در یکی از غزل‏های خود چنین سروده است:

«خُرَّم آن روز کز این منزل ویران بروم                           راحتِ جان طلبم وز پیِ جانان بروم»

خداوند متعال در پایان آیه مورد بحث، فرموده است: «وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ»، یعنی خداوند ظالمین را به خوبی می‏شناسد.

«الحمد لله رب العالمین»