فقه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یادآوری چند نکته در شروع سال تحصیلی جدید

 

در اولین روز شروع درس در سال تحصیلی جدید یادآوری چند نکته لازم است؛ اول، اینکه تصمیم بگیرید که درس‏ها را با جدیّت و پشتکار و علاقه پی‏گیر باشید چرا که علاقه و انگیزه، شرط اصلی برای موفقیت در هر کاری است زیرا دلسردی و عدم انگیزه موجب می‏شود که انسان جدّیت لازم در کاری که انجام می‏دهد را نداشته باشد؛ دوم، این است که مطالعاتی فراتر از آنچه در درس گفته می‏شود، داشته باشید؛ سوم، اینکه آنچه در درس گفته می‏شود را به همراه آنچه خود مطالعه می‏کنید، در دفتری یادداشت نمایید؛ چهارم، اینکه روحیه تعبّد را حفظ کنید زیرا انسان منهای عبادت و نیایش و تعّبد ره به جایی نخواهد برد، هرچند که مطالب زیادی را فرا گرفته باشد لذا باید زمانی را برای نماز، نیایش و عبادت اختصاص دهید؛

 

البته توجه داشته باشید که عبادت باید نشاط‏آور باشد؛ نه اینکه موجب ایجاد کسالت و خستگی در انسان گردد؛ بنابراین، عبادت با کیفیت مهم است و کمّیت آن خیلی مهم نیست؛ نکته پنجم، اینکه حرمت بزرگان رعایت گردد و از قضاوت درباره دیگران خودداری شود چرا که این قضاوت‏ها گاهی موجب غیبت و تهمت می‏گردد.

 

مسأله 574: «إذا توضّأ ثمّ ارتدّ، لايبطل وضوؤه فإذا عاد إلى الإسلام، لا يجب عليه الإعادة و إن ارتدّ في أثنائه ثمّ تاب قبل فوات الموالاة، لايجب عليه الاستئناف. نعم، الأحوط أن يغسل بدنه من جهة الرطوبة التي كانت عليه حين الكفر و على هذا، إذا كان ارتداده بعد غسل اليسرى و قبل المسح ثمّ تاب، يشكل المسح لنجاسة الرطوبة التي على يديه»[1].

 

به نظر مرحوم سید (ره)، اگر شخص وضو بگیرد و سپس مرتد شود، وضویش باطل نمی‏شود. پس وی، اگر به اسلام برگردد، اعاده وضو بر او واجب نیست و اگر در اثناء وضو مرتد شود و سپس قبل از به هم خوردن موالات توبه کند، واجب نیست که از ابتدا وضو بگیرد [، بلکه همان وضو را ادامه می‏دهد و وضویش صحیح است]. بله، احتیاط [واجب] این است که بدنش را به خاطر رطوبتی که در زمان ارتداد و کفر داشته است، بشوید و بنابراین، اگر ارتداد شخص بعد از شستن دست چپ و قبل از مسح باشد و سپس توبه کند، مسح مشکل پیدا می‏کند زیرا رطوبتی که در دستش بوده [و با آن مسح کرده است]، نجس بوده است.

 

نکته: آنچه مرحوم سید (ره) در مسأله مذکور، مطرح کرده است، مبنی بر اینکه احتیاط [واجب] این است که شخص بدنش را به خاطر رطوبتی که در زمان ارتداد و کفر داشته است، بشوید، طبق مبنایی است که کفّار مطلقا یا حداقل کافران غیر کتابی، نجس باشند، اما بنا بر عدم نجاست کافر یا بنا بر نجاست کافر و اعتقاد به اینکه به تبع اسلام آوردن کافر، عرق و آب دهان او و نیز رطوبت‏های باقی‏مانده بر روی بدن او نیز پاک است، نیازی به شستن بدنش نیست.

 

ادله عدم بطلان وضو در فرض مذکور

 

دلیل اول، این است که دلیلی بر بطلان وضو در فرض مذکور، وجود ندارد چون نواقض و مبطلات وضو مشخصند و ارتداد بعد از وضو یا در اثناء وضو، جزء نواقض وضو نیست. بنابراین، با توجه به اینکه کفر یا ارتداد جزء نواقض وضو نیست، نمی‏تواند موجب بطلان وضو گردد.

 

دلیل دوم، این است که با تمسک به استصحاب طهارت حدثیه به وجود طهارت و عدم بطلان وضو حکم می‏شود زیرا با وضو گرفتن برای شخص طهارت حاصل شده است و سپس شک کرده است که آیا با حدوث ارتداد، آن طهارت سابق از بین رفته است یا به حال خود باقی است که در این صورت، همان طهارت سابق استصحاب می‏شود لذا با جریان استصحاب بقاء طهارت، به طهارت و عدم بطلان وضو و عدم لزوم اعاده وضو حکم می‏شود.

 

دلیل سوم، اطلاقات ادله‏اند؛ به این معنی که اطلاقات اوامر غَسل و مسح بر عدم بطلان وضو در فرض مذکور، دلالت دارند.

 

دلیل چهارم، فتوای جمعی از بزرگان به صحت وضو در فرض مذکور، است. مرحوم شیخ طوسی (ره) در خلاف، مرحوم علامه (ره) در قواعد و مرحوم شهید اول (ره) در ذکری از جمله افرادی می‏باشند که به عدم بطلان وضو فتوا داده‏اند.

 

ان قلت: حکم به صحت وضو در فرضی که شخص در اثناء وضو مرتد شود و سپس توبه کند، با استمرار نیت منافات دارد لذا چون ارتداد به استمرار نیت لطمه وارد می‏کند، موجب بطلان وضو می‏شود.

 

قلنا: درست است که ارتداد موجب انصراف از نیت می‏شود، اما این در فرضی است که ارتداد در جزئی از اجزاء اتفاق افتاده باشد که در این صورت، استمرار نیت دچار اشکال می‏شود، ولی لطمه به نیّت در آنات متخلّله [فاصله‏هایی که بین اجزاء ایجاد می‏شود]، لطمه به کل عمل نیست و در بحث مورد نظر نیز مثلاً زمانی که شخص در فاصله بین شستن دست چپ و مسح مرتد شود، ارتداد در این فاصله مشکلی ایجاد نمی‏کند چون ارتداد در عمل و جزء نیست، بلکه ارتداد در فاصله بین دو جزء است که مشکلی ایجاد نمی‏کند لذا در صورتی که شخص بعد از ارتداد توبه کند، به گونه‏ای که موالات به هم نخورد، وضویش صحیح است و نیازی نیست که وضو را از ابتدا شروع کند، بلکه وضویش را از همان عضو ادامه می‏دهد و تمام می‏کند.

 

نکته: اگر شخص بعد از اینکه دست چپش را شست، مرتد شد و سپس توبه کرد، نمی‏تواند با آن رطوبت مسح کند چون رطوبت باقی‏مانده نجس است و مسح با آن جایز نیست و اگر دست چپ را بشوید نیز مسح با آن جایز نیست چون مسح با آب غیر وضو است.

 

«الحمدلله رب العالمین»