ادامه تفسیر آیه91: «وَ إِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَ يَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»[1]؛ و هنگامى كه به آنها گفته شود: «به آنچه خداوند نازل فرموده، ايمان بياوريد!» مى‌گويند: «ما به چيزى ايمان مى‌آوريم كه بر خود ما نازل شده است» و به غير آن، كافر مى‌شوند؛ در حالى كه حق است و آياتى را كه بر آنها نازل شده، تصديق مى‌كند. بگو: «اگر [راست مى‌گوييد و به آياتى كه بر خودتان نازل شده، ايمان داريد]، پس چرا پيامبران خدا را پيش از اين، به قتل مى‌رسانديد؟!».

عرض شد که انبیاء الهی در پنج ویژگی اشتراک نظر دارند و این پنج اصل در میان یکصد و بیست و چهار هزار پیامبر، مشترک بوده است که در جلسه گذشته به سه اصل از این اصول پنج‏گانه اشاره شد.

اصل چهارم، حفظ اموال انسان‏هاست. پیامبران الهی نسبت به حفظ اموال مردم دغدغه داشته‏اند. در یکی از جنگ‏ها به پیامبر (ص) خبر دادند که لشکریان شما در حمله‏ای که داشتند، ظرف سگ طرف مقابل را برداشته‏اند و آورده‏اند، آن حضرت (ص) فرمود که ظرف مورد نظر را برگردانند. خدای متعال دنیا و متعلقات آن را آفریده است که مخلوقات از آن بهره‏مند شوند لذا کسی حق ندارد که به چپاول اموال عمومی بپردازد. در آیات متعددی از آیات قرآن به این نکته اشاره شده است که خداوند آسمان و زمین و آنچه در آسمان و زمین است را برای انسان خلق کرده است، بنابراین کسی حق ندارد که اموال عمومی که متعلق به همه مردم است را به انحصار خود درآورد یا مال اختصاصی دیگران را به غارت ببرد.

اصل پنجم، حفظ نوامیس و أعراض مردم است. پیامبران الهی امنیت را برای مردم تأمین می‏کردند و مواظب بودند که به عِرض و ناموس مردم تجاوز نشود. بخشی از احکام الهی، مثل حکمِ قطع کردن دست دزد نیز در همین راستا وضع شده است، یعنی این احکام جنبه بازدارندگی دارند تا جرم اتفاق نیفتد.

بنابراین، هر کس که ادعای دینداری می‏کند باید بر اساس اهداف پنج‏گانه انبیاء الهی حرکت کند، یعنی نسبت به دین مردم، جان مردم، عقل مردم، مال مردم و حفظ ناموس مردم احساس مسئولیت کند و از آنها مواظبت کند و صرف ادعا کردن نسبت به پیروی از پیامبر (ص) و معصومین (ع)، کفایت نمی‏کند.

شخصی خانمش را نزد حضرت فاطمه زهرا (س) فرستاد تا سؤالی بپرسد و آن سؤال این بود که از آن حضرت (س) پرسید که آیا ما از شیعیان شما شمرده می‏شویم یا نه؟ آن حضرت (س) فرمود که به شوهرت بگو: «إِنْ‏ كُنْتَ‏ تَعْمَلُ‏ بِمَا أَمَرْنَاكَ‏ وَ تَنْتَهِي عَمَّا زَجَرْنَاكَ عَنْهُ فَأَنْتَ مِنْ شِيعَتِنَا وَ إِلَّا فَلَا»[2]؛ یعنی اگر به آنچه ما امر کرده‏ایم، عمل می‏کنی و از آنچه ما تو را از آن بازداشته‏ایم، منزجر می‏شوی و آن را ترک می‏کنی، پس تو از شیعیان ما هستی وگرنه از شیعیان ما نیستی. پس اگر انسان به بایدها و نبایدهایی که از طرف معصومین (ع) صادر شده است، ترتیب اثر بدهد از شیعیان محسوب می‏شود وگرنه از شیعیان نخواهد بود.

«الحمد لله رب العالمین»

ادامه تفسیر آیه91: «وَ إِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَ يَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»[1]؛ و هنگامى كه به آنها گفته شود: «به آنچه خداوند نازل فرموده، ايمان بياوريد!» مى‌گويند: «ما به چيزى ايمان مى‌آوريم كه بر خود ما نازل شده است» و به غير آن، كافر مى‌شوند؛ در حالى كه حق است و آياتى را كه بر آنها نازل شده، تصديق مى‌كند. بگو: «اگر [راست مى‌گوييد و به آياتى كه بر خودتان نازل شده، ايمان داريد]، پس چرا پيامبران خدا را پيش از اين، به قتل مى‌رسانديد؟!».

انبیاء الهی در پنج ویژگی اشتراک نظر دارند و این پنج اصل در میان یکصد و بیست و چهار هزار پیامبر مشترک بوده است. انبیاء الهی یک دعوت خاص داشته‏اند و یک دعوت عمومی داشته‏اند که همه پیامبران الهی در این دعوت عمومی شریک‏اند.

اصل اول، بر اساس تعالیم رسولان الهی، اولین اصل مشترک بین همه پیامبران، حفظ دین و دیانت انسان‏هاست. پس اولین دغدغه همه پیامبران الهی دین و دیانت انسان، یعنی ایجاد رابطه بین خلق و خالق است، به این معنا که پیامبر الهی خود را در مقابل مردم مسئول می‏دانند. پیامبران الهی حافظ دیانت مردم در جامعه می‏باشند لذا همیشه نگران مردم‏اند. خداوند متعال فرموده است: «لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ»[2]؛ به يقين، رسولى از خود شما به سويتان آمد كه رنج‏هاى شما بر او سخت است و اصرار بر هدايت شما دارد و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است!

«حریص علیکم»، به این معناست که پیامبر برای هدایت مردم حرص می‏خورد تا جایی که خداوند فرمود: «طه* مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى»[3]؛ طه* ما قرآن را بر تو نازل نكرديم كه خود را به زحمت بيفكنى!

لذا زمانی که مشرکین به پیامبر (ص) سنگ می‏زدند و جسارت می‏کردند، آن حضرت (ص) نفرین نکرد، بلکه فرمود: «اللَّهُمَ‏ اهْدِ قَوْمِي‏ فَإِنَّهُمْ لَا يَعْلَمُون»[4]؛ خدایا قوم من را هدایت کن، همانا آنان جاهل‏اند و نمی‏دانند [یعنی جسارتشان به من از روی جهلشان است].

پیامبران در مقابل کفار، همه سختی‏ها را به جان می‏خریدند و دغدغه آنها هدایت مردم بود، تا جایی که کفار به پیامبر (ص) پیشنهاد دادند که به کار هم کار نداشته باشیم، یک سال ما خدای تو را می‏پرستیم و یک سال تو بت‏های ما را پرستش کن، ولی پیامبر (ص) زیر بار نرفت و سوره کافرون نازل شد: «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ* لاَ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ* وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ* وَ لاَ أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ* وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ* لَكُمْ دِينُكُمْ وَ لِيَ دِينِ»[5]؛ بگو: اى كافران!* آنچه را شما مى‌پرستيد من نمى‌پرستم!* و نه شما آنچه را من مى‌پرستم مى‌پرستيد* و نه من هرگز آنچه را شما پرستش كرده‌ايد مى‌پرستم* و نه شما آنچه را كه من مى‌پرستم پرستش مى‌كنيد* (حال كه چنين است) آيين شما براى خودتان، و آيين من براى خودم!.

 پیامبران الهی با هر گونه انحراف مبارزه می‏کردند و به تعبیر مرحوم شهید مطهری (ره)، پیامبران الهی مزاج‏گویی نمی‏کردند، یعنی

بر اساس خوشایند و پسندِ مردم سخن نمی‏گفتند، بلکه آنچه حق بود را می‏گفتند و آنهایی که هدایت‏پذیر بودند، هدایت می‏شدند.

اینکه خداوند متعال فرموده است: «... فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ...»[6]، به این معنا نیست که خداوند متعال از ابتدا آنان را گمراه می‏کند، بلکه منظور این است که چون آنان به هدایت اولیه [«قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى»[7]؛ گفت: «پروردگار ما همان كسى است كه به هر موجودى، آنچه را لازمه آفرينش او بوده، داده؛ سپس هدايت كرده است!»] پاسخ نداده‏اند، خداوند متعال مسیر را برای آنان هموار نمی‏کند.

اصل دوم، حفظ جان انسان‏هاست. جان انسان‏ها برای پیامبران الهی بسیار مهم بوده است لذا تلاش می‏کرده‏اند که مردم هدایت شوند و جانشان حفظ شود و در راه حفظ جان انسان‏ها از هیچ تلاشی دریغ نمی‏کرده‏اند و زمانی که می‏دیدند که جان انسانی در خطر است، برای نجات او تلاش می‏کردند، گرچه هم‏کیش و هم‏آئیین با آنها نبودند. امام علی (ع) فرموده است: «لَا تَكُونَنَ‏ عَلَيْهِمْ‏ سَبُعاً ضَارِياً تَغْتَنِمُ أَكْلَهُمْ فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَكَ فِي الدِّينِ وَ إِمَّا نَظِيرٌ لَكَ فِي الْخَلْق‏»[8]؛ مبادا براى آنان چون جانور درنده‏اى باشى كه خوردنشان را غنيمت دانى زيرا كه مردم دو دسته اند؛ يا برادر دينى تو هستند و يا هم‏نوع تو می‏باشند.

شعار پیامبران الهی، شعر ذیل بوده است:

خلق، همه یکسره نهال خدایند              هیچ، نه بَرکن تو زین نهال و نه بشکن

اصل سوم، حفظ عقل انسان‏هاست. برای پیامبران الهی مهم بوده است که انسان‏ها در مسیر عقلانیت حرکت کنند لذا با هر چیزی که تهدید کننده عقل انسان‏ها بوده است، مقابله می‏کرده‏اند. انبیاء الهی معتقد بودن که اگر انسان‏ها عاقل باشند، پیامبری آنان معنا پیدا خواهد کرد وگرنه حکومت و هدایت‏گری نسبت به کسانی که عقلشان را از دست داده باشند، خیلی مهم نیست. هنر انبیاء الهی این است که با افراد عاقل طرف باشند. شخصی خدمت پیامبر (ص) آمد و گفت که دو ماه به من مهلت دهید تا در رابطه با دین تحقیق کنم، آن حضرت (ص) فرمود که به نظر می‏رسد که دو ماه کم باشد، چهار ماه خوب است. هدف این بوده است که پذیرش دین بر اساس عقلانیت باشد، نه اینکه دین را سطحی بپذیرد و سطحی نیز برود. امام صادق (ع) فرموده است: «مَنْ‏ دَخَلَ‏ فِي‏ هَذَا الدِّينِ‏ بِالرِّجَالِ‏ أَخْرَجَهُ مِنْهُ الرِّجَالُ كَمَا أَدْخَلُوهُ فِيهِ وَ مَنْ دَخَلَ فِيهِ بِالْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ زَالَتِ الْجِبَالُ قَبْلَ أَنْ يَزُولَ»[9]؛ یعنی کسانی که دینشان از طریق سخنان دیگران پذیرفته باشند با سخن دیگری دینشان را از دست خواهند داد، اما کسانی که از طریق تعقّل و تحقیق و از طریق کتاب و سنّت دین خود را انتخاب کرده باشند، کوه‏ها از بین خواهند رفت، ولی دین آنان باقی خواهد بود.

«الحمد لله رب العالمین»

ادامه تفسیر آیه91: «وَ إِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَ يَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»[1]؛ و هنگامى كه به آنها گفته شود: «به آنچه خداوند نازل فرموده، ايمان بياوريد!» مى‌گويند: «ما به چيزى ايمان مى‌آوريم كه بر خود ما نازل شده است» و به غير آن، كافر مى‌شوند؛ در حالى كه حق است و آياتى را كه بر آنها نازل شده، تصديق مى‌كند. بگو: «اگر [راست مى‌گوييد و به آياتى كه بر خودتان نازل شده، ايمان داريد]، پس چرا پيامبران خدا را پيش از اين، به قتل مى‌رسانديد؟!».

یهودیان که قرآن را رد می‏کنند در حقیقت تورات را رد می‏کنند، مثل اینکه شخصی، فردی را تصدیق کند و آن فرد، آن شخص را تکذیب کند. پس اگر قرآن می‏گوید که تورات از کتب آسمانی است و یهودیان که طرفدار تورات‏اند، قرآن را رد می‏کنند، در حقیقت تورات را رد کرده‏اند چون قرآن است که تورات را از کتب آسمانی برشمرده است و لذا ردّ قرآن به ردّ تورات منجر می‏شود.

مثل اینکه شخصی، شخص دیگری را تمجید کند، ولی تمجید شونده بگوید که این شخص، دروغگو است، معنایش این است که تمجید خودش را زیر سؤال برده است و با دروغگو خواندن آن شخص، در حقیقت جایگاه خودش را زیر سؤال برده است.

سند موثق پاره‏ای از حقایقی که درباره حضرت موسی (ع) و حضرت عیسی (ع) وجود دارد در تورات و انجیل نیز پیدا نمی‏شود، بلکه در قرآن یافت می‏شود، بنابراین، آنچه می‏تواند از شخصیت این دو بزرگوار دفاع کند آیات شریفه قرآن است و قرآن کتابی است که تا روز قیامت باقی خواهد بود و این قرآن است که تورات و انجیل تحریف نشده را تا روز قیامت تأیید می‏کند.

نکته: وقتی روش سلبی یهودیان و برخوردهای سلبی آنان بررسی می‏شود، مشاهده می‏شود که در عین حال که یهودیان ادعا می‏کنند که پیروان تورات‏اند، لکن در این ادعا دروغگو می‏باشند زیرا اگر به تعالیم تورات ایمان داشتند، انبیاء گذشته را نمی‏کشتند در حالی که یهودیان پیامبران گذشته را به قتل رسانده بودند، پس اینان در ادعای خود دروغگویند.

انبیاء الهی در پنج مسأله اشتراک نظر دارند و این پنج مسأله در میان یکصد و بیست و چهار هزار پیامبر مشترک بوده است که ان‏شاءالله، در جلسه آینده این اصول پنج‏گانه مشترک بین همه انبیاء ذکر خواهد شد.

«الحمد لله رب العالمین»